ಆಯುಃ’ ಅಂದರೆ ಆಯುಷ್ಯ/ಜೀವನದ ಅವಧಿ. ವೇದ ಅಂದರೆ ಜ್ಞಾನ. ಆಯುರ್ವೇದ ಅಂದರೆ ಜೀವನದ ವಿಜ್ಞಾನ. ಇದು ಫಲಪ್ರದ, ಸಂತೋಷಕರ ಮತ್ತು ತೃಪ್ತಿದಾಯಕ ಜೀವನದ ಆಯುಷ್ಯದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಆಯುರ್ವೇದವು ಉತ್ತಮ ಆರೋಗ್ಯ, ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯ ಮತ್ತು ರೋಗನಿರ್ಮೂಲನೆಗಾಗಿ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಆಯುರ್ವೇದವು ಎಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತಿಸುತ್ತದೆ — ಮಾನವರು (ಮನುಷ್ಯ ಆಯುರ್ವೇದ), ಗಿಡ-ಮರಗಳು (ವೃಕ್ಷ ಆಯುರ್ವೇದ), ಪ್ರಾಣಿಗಳು (ಮೃಗ ಆಯುರ್ವೇದ). ವೃಕ್ಷ ಆಯುರ್ವೇದವು ಅಗ್ನಿಪುರಾಣದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ (ಕನಿಷ್ಠ 7ನೇ ಶತಮಾನ ಕ್ರಿ.ಶ.). ಇದು ಆಯುರ್ವೇದೀಯ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ. ಸಾಲಿಹೋತ್ರ (ಕ್ರಿ.ಪೂ. 3ನೇ ಶತಮಾನ) ಅವರನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪಿತಾಮಹರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮನುಷ್ಯ ಆಯುರ್ವೇದವು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಪ್ರಶ್ನೆಾವಳಿಯ ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಈ ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ ಚಿತ್ರವು 1825ರ ವರ್ಣಚಿತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ದೆಹಲಿಯ ವೈದ್ಯನೊಬ್ಬನು ರೋಗಿಯ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಕೃಪೆ: “Introducing Ayurveda”, ಎನ್.ಸಿ.ಇ.ಆರ್.ಟಿ, ೧೧ನೇ ತರಗತಿ

ಆಯುರ್ವೇದದ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ದೊರಕುತ್ತವೆ. ಆಯುರ್ವೇದದ ಪ್ರಥಮಾನ್ವೇಷಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ಸುಶ್ರುತ ಅವರು ಹೀಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, “ಆಯುರ್ವೇದವು ಮೂಲತಃ ಅಥರ್ವವೇದದ ಒಂದು ವಿಭಾಗವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಇದರ ಮೂಲ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಶ್ಲೋಕಗಳಿದ್ದವು.” ಆದ್ದರಿಂದ ಆಯುರ್ವೇದವನ್ನು “ಉಪವೇದ” (ಪೂರಕ ವೇದ)ವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ವೇದಾಂಗಗಳು ಎಂಬುವು ವೇದಗಳನ್ನು ಅರಿಯಲು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಆರು ಪೂರಕ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಾಗಿವೆ –
ಶಿಕ್ಷಾ (ಧ್ವನಿಶಾಸ್ತ್ರ/ಭಾಷಾಧ್ವನಿ ಶಾಸ್ತ್ರ), ಛಂದಃ (ಛಂದೋಶಾಸ್ತ್ರ/ಛಂದಸ್ಸು), ವ್ಯಾಕರಣ (ವ್ಯಾಕರಣಶಾಸ್ತ್ರ/ವಾಕ್ಯರಚನೆ), ನಿರುಕ್ತ (ಶಬ್ದನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಶಾಸ್ತ್ರ/ಪದಗಳ ಮೂಲಾರ್ಥ), ಜ್ಯೋತಿಷ (ಜೋತಿಷ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ/ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ), ಕಲ್ಪ (ಕರ್ಮಕಾಂಡ/ವಿಧಿವಿಧಾನಗಳು). ‘ಸೂತ್ರಗಳು’ ಎಂದರೆ ವೇದಾಂಗಗಳ ಅನ್ವಯಕ್ಕೆ ರೂಪುಗೊಳಿಸಲಾದ ಅಂತರಾರ್ಥದ ವಿಧಿಗಳು ಮತ್ತು ಸೂಕ್ತಿಗಳು. ಅನಂತರದಲ್ಲಿ, ಸೂತ್ರಗಳು ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಹಾಗೂ ಸುಲಭವಾಗಿ ನೆನಪಿಡುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಶೈಲಿಯಾಗಿಯೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಂಡವು. ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಳು’ ಎಂದರೆ ವೇದಗಳಿಗೆ ಸಂಲಗ್ನವಾದ ಗದ್ಯರೂಪದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು. ಅವು ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಮಂತ್ರ ವಿಭಾಗದ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ.

ಕೃಪೆ: ಅಲೋಕ್ ಕುಮಾರ್, “Ancient Hindu science”

ಚರಕ ಅವರು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಕನಿಷ್ಕನ ಆಸ್ಥಾನದ ರಾಜವೈದ್ಯನಾಗಿದ್ದರು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ. ‘ಚರಕ ಸಂಹಿತೆ’ಯು ಆಯುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ ಜೀವಂತವಾಗಿರುವ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಇತಿಹಾಸವು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಅಥರ್ವವೇದದಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಅದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವಾಮಾಚಾರ ಮತ್ತು ಮಾಂತ್ರಿಕ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳ ಕಡೆ ಹೆಚ್ಚು ಒಲೆಯುತ್ತದೆ. CE 6ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಾಲಕ್ಕೆ, ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಚಿಂತನೆಯು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಶಾಸ್ತ್ರವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿತ್ತು. ಈ ಯುಗದಲ್ಲಿ ‘ಆತ್ರೇಯ’ ಅವರನ್ನು ಮೊದಲ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪಂಡಿತ, ಗುರು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಆರು ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ವೈದ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಬೋಧಿಸಿದರು. ಆ ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲಿ ‘ಅಗ್ನಿವೇಶ’ ಮತ್ತು ‘ಭೇಳ’ ಎಂಬುವರ ಕೃತಿಗಳು ಈವರೆಗೆ ಉಳಿದಿವೆ, ಆದರೆ ಅವು ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿವೆ.

CE 2ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಆ ಕಾಲದವರೆಗಿದ್ದ ವೈದ್ಯವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಚರಕ ಅವರು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ನಂತರ, CE 11ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಪಂಡಿತನಾದ ‘ದೃಢಬಲನು’ ಈ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿ, ಚರಕ ಅವರ ನಂತರ ಕಾಲದ ವೈದ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಕೃತಿಗಳನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿದನು. ಆದ್ದರಿಂದ, ‘ಚರಕ ಸಂಹಿತೆ’ ಎಂದರೆ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಕೃತಿ ಅಲ್ಲ, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಾಚೀನ ವೈದ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಶ್ವಕೋಶವಾಗಿದೆ. ಚರಕ ಸಂಹಿತೆಯು ಆಯುರ್ವೇದವನ್ನು ‘ಅಷ್ಟಾಂಗ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಎಂಟು ಶಾಖೆಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಚಿತ್ರವು ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಬಾಲಾಜಿಜಗದೇಶ್ ಅವರು ಪ್ರಕಟಿಸಿರುವ, ಹರಿದ್ವಾರದ ಪತಂಜಲಿ ಯೋಗಪೀಠದ ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಚರಕ ಅವರ ಪ್ರತಿಮೆ.

ಕೃಪೆ: ಪಿ ಕುಟುಂಬಯ್ಯ, “Ancient Indian Medicine”

ಸುಶ್ರುತರು ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಾಚೀನ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಪಿತಾಮಹರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಬರೆದ ‘ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆ’ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನು(ಶಲ್ಯ ತಂತ್ರ) ಕುರಿತು ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ. ಅವರು BCE 6ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಜೀವಿಸಿದ್ದರು. ಅವರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಬೌದ್ಧ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ನಾಗಾರ್ಜುನರು CE 2ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿದರೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ — ಇದೇ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಚರಕ ಸಂಹಿತೆಯು ಶಾಸ್ತ್ರಗ್ರಂಥವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು.
ಸುಶ್ರುತನ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಾ ತಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ: ರೈನೋಪ್ಲಾಸ್ಟಿ (ಮೂಗಿನ ಸರಿಪಡಿಕೆ ಅಥವಾ ಪುನರ್ ನಿರ್ಮಾಣ), ಸತ್ತ ಭ್ರೂಣವನ್ನು ಗರ್ಭದಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದು, ಮತ್ತು ಲಿಥೋಟಮಿ (ಟೊಳ್ಳಾದ ಅಂಗಗಳ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆ, ಉದಾ: ಮೂತ್ರಕೋಶದಿಂದ ಕಲ್ಲು ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದು) ಮುಂತಾದವು ಸೇರಿವೆ. ಮಾನವ ದೇಹವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಅದರ ರಚನೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಅವರು ಅನೇಕ ವಿಶಿಷ್ಟ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು. ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯು ವಿಷಶಾಸ್ತ್ರ, ಶಿಶುವೈದ್ಯಕೀಯ, ಔಷಧಶಾಸ್ತ್ರ ಸೇರಿದಂತೆ ಆಯುರ್ವೇದದ ಇತರ ಶಾಖೆಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ವಿವರಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಚಿತ್ರವು ಮೆಲ್ಬೋರ್ನ್‌ನ ‘ರಾಯಲ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಸರ್ಜನ್ಸ್‌’ ನಲ್ಲಿರುವ ಸುಶ್ರುತ ಅವರ ಪ್ರತಿಮೆ.

ಕೃಪೆ: Britannica.com

ಬೌದ್ಧ ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು ತಕ್ಷಶಿಲ ಮತ್ತು ಕಾಶಿಯನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದ ಎರಡು ಮಹಾನ್ ವಿದ್ಯಾಕೇಂದ್ರಗಳೆಂದು ಹೆಸರಿಸುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಆತ್ರೇಯನು ಚರಕ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ವೈದ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಆಚಾರ್ಯನಾಗಿ ತಕ್ಷಶಿಲೆಯಲ್ಲಿ ಬೋಧಿಸುತ್ತಿದ್ದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ‘ಸುಶ್ರುತ’ ಅವರ ಗುರುಗಳಲ್ಲಿ (ಆಯುರ್ವೇದದ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಾ ಶಾಖೆ) ಒಬ್ಬರ ಹೆಸರು ‘ಕಾಶಿರಾಜ’. ಇವು ಆಯುರ್ವೇದದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾಚೀನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಚರಕ ಅವರು ಮಹಾನ್ ದಾರ್ಶನಿಕ, ಮನಸ್ಸು, ದೇಹ ಮತ್ತು ಆತ್ಮವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಯೋಗಕ್ಷೇಮದ ಬಗ್ಗೆ ಸಮಗ್ರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಯು (ಶಲ್ಯ ತಂತ್ರ) ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಂಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು ಮತ್ತು ನಂತರದಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಐತಿಹ್ಯಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಇಂದ್ರನು ವೈದ್ಯವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಆತ್ರೇಯನಿಗೆ, ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನು ಧನ್ವಂತರಿಗೆ ಬೋಧಿಸಿದ್ದನು. ಅವರು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ಈ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಬೋಧಿಸಿದರು. ಈ ಚಿತ್ರವು ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಡಾ. ಜಯನ್.ಡಿ ಅವರು ಪ್ರಕಟಿಸಿರುವ, ವಾರಾಣಾಸಿಯಲ್ಲಿರುವ ‘ಸುಶ್ರುತ’ ಅವರ ಪ್ರತಿಮೆ.

ಕೃಪೆ: ಪಿ ಕುಟುಂಬಯ್ಯ, “Ancient Indian Medicine”

ಚರಕ, ಸುಶ್ರುತ ಮತ್ತು ವಾಗ್ಭಟ – ಈ ಆಚಾರ್ಯರು ಆಯುರ್ವೇದದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ‘ಪ್ರಾಚೀನರ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು’ (‘ವೃದ್ಧ-ತ್ರಯಿ’). CE 6ನೇ-7ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿದ್ದ ವಾಗ್ಭಟನು ತನ್ನ ‘ಅಷ್ಟಾಂಗಸಂಗ್ರಹ’ ಎಂಬ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಚರಕ ಮತ್ತು ಸುಶ್ರುತ ಅವರ ಪರಂಪರೆಯ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಿದನು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಗ್ಭಟನು ವೈದ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೂಲತತ್ವಗಳಿಗೆ (ಸೂತ್ರ) ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಆಯುರ್ವೇದವು ಎಂಟು ಜ್ಞಾನದ ಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಎಂದು ಐ-ತ್ಸಿಂಗ್ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾನೆ, ವಾಗ್ಭಟನು ಅವುಗಳನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದನು.

ವಾಗ್ಭಟನ ನಂತರ, ಮುಂದಿನ ಮಹಾನ್ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮಾಧವ (ರೋಗಲಕ್ಷಣ ಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ರೋಗ ನಿಶ್ಚಯ), ವಾಗ್ಭಟ II ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರು ಕಾಶ್ಮೀರಿಗಳಾದ ದೃಢಬಲ ಮತ್ತು ಚಕ್ರಪಾಣಿದತ್ತ. ಆಯುರ್ವೇದದ ಸರ್ಜನಶೀಲ ಕಾಲಾವಧಿಯು CE 11ನೇ ಶತಮಾನದ ವೇಳೆಗೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಗುಣವಾನ್ ಕರ್ತಪ್ರಣತ ಅವರು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಈ ವಿಕಿಮೀಡಿಯ ಚಿತ್ರವು 2017 ರಲ್ಲಿ ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾದ ಒಂದು ಪ್ರದರ್ಶಿಕೆ.

ಕೃಪೆ: ಪಿ ಕುಟುಂಬಯ್ಯ, “Ancient Indian Medicine”

ವೈಶೇಷಿಕ ದರ್ಶನಶಾಸ್ತ್ರವು, ಜಗತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ಅನುಭವದಿಂದ ಹೊರಗೊಂದು ವಾಸ್ತವಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸಾರುತ್ತದೆ. (ಇದು ವಾಸ್ತವವಾದ – Realism). ಈ ತತ್ತ್ವದ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ರಪಂಚದ ಮೂಲಘಟಕಗಳು ‘ಪರಮಾಣುಗಳು’ (ಪರಮಾಣುವಾದಿ – atomist) ಆಗಿವೆ. ಜೊತೆಗೆ, ‘ದೇವರು’ (ವಿಶ್ವದ ದ್ವೈತ ಸ್ವರೂಪ) ಈ ಪರಮಾಣುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದೂ ಅದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ವೈಶೇಷಿಕವು ದ್ರವ್ಯ, ಗುಣ, ಕ್ರಿಯೆ, ಸಾಮಾನ್ಯ, ವಿಶೇಷ ಮತ್ತು ಸಮವಾಯ ಎಂಬ ಆರು ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು (ಪದಾರ್ಥಗಳು) ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರಪಂಚದ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ವಿವರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ‘ವಿಶೇಷ’ ಎಂಬ ಪದದಿಂದಲೇ ಈ ದರ್ಶನಶಾಸ್ತ್ರದ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ.

ಆಯುರ್ವೇದವೂ ಈ ಆರು ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಆಯುರ್ವೇದದ ಪ್ರಕಾರ, ಮಾನವ ಶರೀರವು ಏಳು ಧಾತುಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿದೆ – ರಸ (ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ), ರಕ್ತ (ರಕ್ತ), ಮಾಂಸ (ಮಾಂಸದ್ರವ್ಯ) ಇತ್ಯಾದಿ. ಈ ಧಾತುಗಳು, ಪಂಚಭೂತಗಳಿಂದ (ಪ್ರಕೃತಿ ಅಂಶಗಳು – ಭೂಮಿ, ಜಲ, ಅಗ್ನಿ, ವಾಯು, ಆಕಾಶ) ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಧಾತುಗಳ ಸಮತೋಲನವು ದೇಹ, ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಆತ್ಮದ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಏನಾದರೂ ಅಸಮತೋಲನ ಉಂಟಾದರೆ, ಅದರಿಂದ ದೋಷಗಳ ಅಸ್ಥಿರತೆ ಅಥವಾ ವ್ಯಾಧಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅಸಮತೋಲನವು ಅಧಿಕ ಭಾವೋದ್ರೇಕ, ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಅಂಶಗಳು ಅಥವಾ ಮಾನಸಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲು, ನಮಗೆ ಔಷಧಿಗಳು, ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಜೀವನಶೈಲಿಯ ಸಂಯೋಜನೆಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಉತ್ತಮ ವೈದ್ಯ, ಪ್ರಬಲ ಔಷಧ, ಕಾಳಜಿಯುಳ್ಳ ಸಹಾಯಕರು ಮತ್ತು ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ರೋಗಿ, ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರೆ ರೋಗ ಗುಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಚರಕ ಅವರು ಹೇಳಿದಂತೆ, ವೈದ್ಯರು ‘ನ್ಯಾಯ’ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿರುವ ತರ್ಕಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ರೋಗವಿಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಬೇಕು.

ಕೃಪೆ: ಪಿ ಕುಟುಂಬಯ್ಯ, “Ancient Indian Medicine”; ಅಲೋಕ್ ಕುಮಾರ್, “Ancient Hindu science”

ಆಯುರ್ವೇದದ ಮೂಲ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ತ್ರಿದೋಷಗಳ (ತ್ರಿ – ಮೂರು, ದೋಷಗಳು – ದೋಷಗಳು ಅಥವಾ ಧಾತುಗಳು) ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ: ಕಫ (ಕಫ – ಶಾಖ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು), ವಾತ (ಗಾಳಿ – ನರ ಶಕ್ತಿ) ಮತ್ತು ಪಿತ್ತ (ಪಿತ್ತ – ಚಯಾಪಚಯ). ದೇಹದ ಧಾತುಗಳು ಸಮತೋಲನದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಮಾನವ ದೇಹದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ದೋಷಗಳು ಸಹ ಸಮತೋಲನದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ದೋಷಗಳ ಅಸಮತೋಲನವು ರೋಗಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಏಳು ಧಾತುಗಳನ್ನು ಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ದೋಷ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಎಲ್ಲ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ.

ಆಯುರ್ವೇದ ವೈದ್ಯರು ಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವ ಮೊದಲು, ದೋಷಗಳ ಅಸಮತೋಲನವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವರು ರೋಗಿಯನ್ನು, ಅವರ ದೇಹ ಪ್ರಕೃತಿ, ಆಹಾರ ಪದ್ಧತಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಭಾವದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಮಧುಮೇಹವು ವ್ಯಾಯಾಮದ ಕೊರತೆ, ಸೋಮಾರಿತನ, ಸಿಹಿ ಆಹಾರಗಳು, ಮದ್ಯಪಾನ ಮತ್ತು ಹೊಸದಾಗಿ ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡಿದ ಧಾನ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಾದ ಬಳಕೆ – ಇವುಗಳಿಂದಾದ ಕಫದ ಏರಿಕೆಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ನಾವು ಧಾತುಗಳನ್ನು ಪೋಷಿಸಲು ಆಹಾರವನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಮೂಲಕ, ನಾವು ದೋಷಗಳ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದು.

ಕೃಪೆ: ಅಲೋಕ್ ಕುಮಾರ್, “Ancient Hindu science”

ಬೋವರ್ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯು ಫೆಬ್ರವರಿ 1890 ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ತುರ್ಕಿಸ್ತಾನ್‌ನ ಕುಚಾರ್‌ನಲ್ಲಿ (ಈಗ ಚೀನಾದ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧ ಉಯಿಘರ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ಪ್ರಾಂತ್ಯವಾದ ಕ್ಸಿನ್‌ಜಿಯಾಂಗ್) ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಈ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗೆ ಅದನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯು ಐದು ಭಾಗಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಭಾಗವು ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದ ವೈದ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದೆ.

ಮೊದಲ ಭಾಗವು ಮೂರು ಉಪಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಎರಡನೇ ಉಪಭಾಗವನ್ನು “ನವನೀತಕ ಹಸ್ತಪ್ರತಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಹಲವು ರೀತಿಯ ಔಷಧಗಳಿಗೆ ಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಮೂರು ಮೂಲಗಳಿಂದ ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ – ಪ್ರಾಣಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು (ಹಾಲು, ಜೇನುತುಪ್ಪ ಇತ್ಯಾದಿ), ಖನಿಜಗಳು ಮತ್ತು ಲೋಹಗಳು (ಉಪ್ಪು, ಚಿನ್ನ, ಸೀಸ ಇತ್ಯಾದಿ) ಮತ್ತು ಸಸ್ಯ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು (ಅರಿಶಿನ, ಅಲೋವೆರಾ ಇತ್ಯಾದಿ). ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯು ಚರಕ ಸಂಹಿತೆ ಮತ್ತು ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಬಹಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಈ ಹಸ್ತಪ್ರತಿ ಆ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ನಂತರ ರಚನೆಯಾದದ್ದೆಂಬ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಬರಬಹುದು. ಲೇಖನಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ, ಈ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯು CE 300ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ರಚಿತವಾಗಿದೆಯೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಇನ್ನೊಂದು ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯ ಪ್ರತಿಯಾಗಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಚರಕ ಮತ್ತು ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಬಹಳ ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದ್ದೆಂದು ನಂಬಿದ್ದಾರೆ.

ಕೃಪೆ: ಪಿ ಕುಟುಂಬಯ್ಯ, “Ancient Indian Medicine”

ಗಾರ್ಸಿಯಾ ಡಿ ಓರ್ಟಾ ಭಾರತೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಖನಿಜಗಳ ಔಷಧೀಯ ಗುಣಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ರೋಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸುವ ಒಂದು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಗ್ರಂಥವನ್ನು (1561 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು) ಬರೆದರು. ಮೂಲತಃ ಯಹೂದಿ ಧರ್ಮೀಯರಾಗಿದ್ದ ಡಿ ಓರ್ಟಾರ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಬಲವಂತವಾಗಿ ಮತಾಂತರಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಅವರು ಗುಪ್ತ ಯಹೂದಿಗಳಾಗಿರಬಹುದು ಎಂಬ ಅನುಮಾನವಿತ್ತು. ಪೋರ್ಚುಗಲ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಿಚಾರಣೆಯು ಮತಾಂತರಗೊಂಡ ಯಹೂದಿಗಳನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಅವರು ಭಾರತಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬಂದರು ಮತ್ತು ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ವೈಸ್‌ರಾಯ್‌ಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನಂತರ, ಅವರು ಅಹ್ಮದ್‌ನಗರ ಸುಲ್ತಾನನ ರಾಜವೈದ್ಯರಾದರು.

ಅವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದರು ಮತ್ತು ಪೋರ್ಚುಗೀಸರು 1553 ರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸಣ್ಣ ದ್ವೀಪವಾದ ಬಾಂಬೆಗೆ (ಆಧುನಿಕ ಬಾಂಬೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸುವ 7 ದ್ವೀಪಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು) ಗುತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಅವರ ಕುಟುಂಬ ಇನ್ನೂ ಗುಪ್ತ ಯಹೂದಿಗಳಾಗಿಯೇ ಉಳಿದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಹೋದರಿಯನ್ನು ಗೋವಾದಲ್ಲಿ ಸಜೀವವಾಗಿ ಸುಟ್ಟುಹಾಕಲಾಯಿತು. 1568 ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಅಪರಾಧಿ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು – ಅವರ ದೇಹವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದು ಸುಟ್ಟುಹಾಕಲಾಯಿತು. ನಂತರ ಪೋರ್ಚುಗೀಸರು ಡಿ ಓರ್ಟಾ ಅವರನ್ನು ನಾಯಕ ಎಂದು ಹೊಗಳಿದರು.

ಡಿ ಓರ್ಟಾ ಅವರು ಗ್ಯಾಲೆನ್ ಮತ್ತು ಅವಿಸೆನ್ನಾದ ಗ್ರೀಕ್-ಅರಬ್ ವೈದ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅವರು ಮುಸ್ಲಿಂ ವೈದ್ಯರ ಜೊತೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಅವರ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಆಯುರ್ವೇದ ವೈದ್ಯರುಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳೂ ಇವೆ. ಅವರ ಕೆಲಸವು ಭಾರತದ ಇತರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪದ್ಧತಿಗಳಾದ ಯುನಾನಿ (ಗ್ರೀಕ್ ಮೂಲದ) ಪಥ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದತ್ತ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಮುಸ್ಲಿಂ ವೈದ್ಯರು ಗ್ರೀಕ್-ಅರಬ್ ಔಷಧವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವಂತೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು. ಈ ಚಿತ್ರವು ಲಿಸ್ಬನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಡಿ ಓರ್ಟಾ ಅವರ ಪ್ರತಿಮೆಯದ್ದಾಗಿದೆ. ಅವರ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ.

ಆಕರ: ಜೊನಾಥನ್ ಗಿಲ್ ಹ್ಯಾರಿಸ್, “The First Firangis”

ತ್ರಿಫಲ ಅಂದರೆ ಮೂರು ಹಣ್ಣುಗಳು ಎಂಬ ಅರ್ಥ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಮೂರು ಘಟಕಾಂಶಗಳಿವೆ. ಅವು ಆಮಲ (ನೆಲ್ಲಿಕಾಯಿ), ಹರೀತಕಿ (ಅರಳೆಹಣ್ಣು) ಮತ್ತು ಬಿಭೀತಕಿ (ತಣೆಕಾಯಿ). ಅರಬ್‌ಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಹೋಲುವ ಹೆಸರನ್ನೇ ಬಳಸಿದರು. ಚೀನಾದವರು ಇದನ್ನು “ಸಾಂಗ್ ಟೆಂಗ್” ಎಂದರೆ ಮೂರು ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು ಎಂದು ಅನುವಾದಿಸಿದರು.

ಆಯುರ್ವೇದದ ಜ್ಞಾನವು ಬಹಳ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಹರಡಿತ್ತು. CE 3ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರೋಮನ್ನರು ಭಾರತೀಯ ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಎಂದಿದ್ದರು. ಮಹಾನ್ ಅರಬ್ ತತ್ವಜ್ಞರು – ಅಲ್ ತಬರಿ (783–858), ಅಲ್ ಕಿಂದಿ (800–870), ಅಲ್ ಬೀರೂನಿ (973–1050), ಅಲ್ ಅಂದಲುಸಿ (1070), ಭಾರತೀಯ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪಂಡಿತರ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚರಕನ ಕೃತಿಗಳನ್ನು. ಅಲ್ ಕಿಂದಿಯ ಪುಸ್ತಕದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ ಗೊತ್ತಾಗುವುದು ಏನೆಂದರೆ, ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಔಷಧೀಯ ಪದಾರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 13% ಭಾರತೀಯ ಮೂಲದವುಗಳಾಗಿವೆ. ಸಿಮಿಯಾವೋ, ಚೀನಾದ ವೈದ್ಯರುಗಳಿಗಾಗಿ ಹಿಪೊಕ್ರಟಿಕ್ ಪ್ರಮಾಣವಚನದ ಚೀನಾ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. (ಚರಕ ತನ್ನದೇ ಆದ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಸಹ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ!). ಅವರು ಬುದ್ಧನ ರಾಜವೈದ್ಯ ಎಂದು ಹೇಳಲಾದ ಜೀವಕನ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. ಜೀವಕನನ್ನು ಅವನ ಗುರುಗಳು ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜಕ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಕೇಳಿದಾಗ, ಅವನು ನಿರಾಶೆಗೊಂಡು ಬರಿಗೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಔಷಧೀಯ ಮೌಲ್ಯವಿಲ್ಲದ ಒಂದೇ ಒಂದು ಸಸ್ಯವೂ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.

‘ಹಾರ್ಟಸ್ ಮಲಬಾರಿಕಸ್’ (ಮಲಬಾರ್‌ನ ಉದ್ಯಾನ) ಎಂಬ ಗ್ರಂಥವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಔಷಧ ಸಸ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು 30 ವರ್ಷಗಳ ಪರಿಶ್ರಮದ ಫಲವಾಗಿ ರಚನೆಯಾಗಿ, ಆಮ್ಸ್ಟರ್‌ಡ್ಯಾಮ್‌ನಲ್ಲಿ (1678–1693) ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ 742 ಸಸ್ಯಗಳ ವರ್ಣನೆಗಳು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಣಗಳಿವೆ. ಇದನ್ನು ಡಚ್ ಮಲಬಾರ್‌ನ ಗವರ್ನರ್ ಹೆಂಡ್ರಿಕ್ ವ್ಯಾನ್ ರೀಡ್ ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಆಯುರ್ವೇದ ವೈದ್ಯ ಇಟ್ಟಿ ಅಚುಡೆಮ್ ಅವರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಈ ಗ್ರಂಥವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅವಲಂಬಿಸಿತ್ತು. ಈ ಚಿತ್ರವು ‘ಹೋರ್ಟಸ್ ಮಲಬಾರಿಕಸ್’ ಗ್ರಂಥದ ಒಂದು ಪುಟವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. (ಕೃಪೆ: www.rcseng.ac.uk)

ಆಕರ: ಅಲೋಕ್ ಕುಮಾರ್, “Ancient Hindu science”; ಕಾರಿಂನಿ ಹೋಗನ್, www.rcseng.ac.uk

ಪಂಚಕರ್ಮ’ ಅಂದರೆ ಐದು ಶುದ್ಧೀಕರಣ ಕ್ರಿಯೆಗಳು. ಇದು ದೇಹ, ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಚೇತನವನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿ ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸುವ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ವಿಧಾನವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಸುಶ್ರುತರು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ – 1. ವಮನ (ಔಷಧೀಯ ವಾಂತಿ) – ಪ್ರೇರಿತ ವಾಂತಿ ಮೇಲಿನ ಜಠರ ಮತ್ತು ಉಸಿರಾಟದ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ, 2. ವಿರೇಚನ (ಶುದ್ಧೀಕರಣ) – ಪ್ರೇರಿತ ಕರುಳಿನ ಚಲನೆಯು ಕೆಳಗಿನ ಜಠರ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, 3. ವಸ್ತಿ (ಕಷಾಯ ಎನಿಮಾ) – ಜೀರ್ಣಾಂಗ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸುತ್ತದೆ, 4. ನಸ್ಯ, ನೇತಿ ಕ್ರಿಯಾ – ಔಷಧೀಯ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಮೂಗಿನಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಸುವುದರಿಂದ ಉಸಿರಾಟದ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಸೈನಸ್‌ಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ, 5. ರಕ್ತಮೋಕ್ಷ – ಸೂಜಿಗಳು, ಛೇದನಗಳು ಅಥವಾ ಜಿಗಣೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ರಕ್ತವನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಈ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನು ಹಲವು ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಗಳಿಗೆ ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ – ಸಂಧಿವಾತ, ವಾತರೋಗ, ಉಸಿರಾಟದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಜಠರಗರುಳಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಬೊಜ್ಜು, ಮುಟ್ಟಿನ ಸವಾಲುಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ. ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆರೋಗ್ಯಕರ ಜೀವನಶೈಲಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಬಯಸಿದಾಗ ಈ ‘ಪಂಚಕರ್ಮ’ ವಿಧಾನವು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.

ಕೃಪೆ: health.vikaspedia.in