ପରମ୍ପରା ଅନୁସାରେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଥମ ଦୁଇ ଶାସକ ହକ୍କା (ହରିହର) ଏବଂ ବୁକ୍କା (ବୁକ୍କରାୟ), ବିଦ୍ୟାରଣ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲେ। ସେମାନେ ତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦରେ ବିଜୟନଗର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ। ବିଦ୍ୟାରଣ୍ୟ ଶ୍ରୀଙ୍ଗେରୀ ମଠର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ। କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ, ହକ୍କା ଏବଂ ବୁକ୍କା ଶିକାର କରିବା ସମୟରେ ଏକ ଠେକୁଆକୁ ଶିକାରୀ କୁକୁର ଦଳ ସହ ସଂଘର୍ଷ କରୁଥିବା ଦେଖିଥିଲେ। ଦୁଇ ଭାଇ ତାଙ୍କ ଗୁରୁ ବିଦ୍ୟାରଣ୍ୟଙ୍କୁ ଏହି କଥା ଜଣାଇଲେ, ଯିଏ ସେମାନଙ୍କୁ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ବିଜୟନଗର (ବିଜୟର ସହର) ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଲେ। ସେମାନଙ୍କର ଉତ୍ପତ୍ତି ସମ୍ପର୍କରେ ଦୁଇଟି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ରହିଛି । ପ୍ରଥମଟି କହେ ଯେ ସେମାନେ ମୂଳତଃ କନ୍ନଡ ଓ ହୋୟଶଳାର ଅଧିନସ୍ଥ ଥିଲେ । ସେମାନେ ବିଜୟନଗର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ହୋୟଶଳାର ପତନ ପରେ ସେମାନେ ଶାସନଭାର ନେଇଥିଲେ । ଅନ୍ୟଟି କହେ ଯେ ସେମାନେ ତେଲୁଗୁ ଥିଲେ ଓ କାକତିୟା କୋଷାଗାରର ଦାୟିତ୍ୱରେ ଥିଲେ। କାକତିୟାର ପତନ ପରେ ସେମାନେ ପଳାୟନ କଲେ । ସେମାନଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ ଓ ଧର୍ମାନ୍ତରିତ କରି ଦିଲ୍ଲୀ ନିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନେ ସେଠାରୁ ଖସି, ପୁନଃଧର୍ମାନ୍ତରିତ ହୋଇ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହି କାହାଣୀକୁ ଏକ ପୌରାଣିକ ଉପାଖ୍ୟାନ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି।

ଏହି ୱିକିମେଡିଆ ଛବିଟି ଏକ ଅଜଣା ଚିତ୍ର, ଯାହା ଭ୍ରାତୃଦ୍ଵୟ ବିଦ୍ୟାରଣ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ମିଶିବାର ଦୃଶ୍ୟ ଦର୍ଶାଉଛି ।

ଉତ୍ସ: https://pragyata.com/harihara-bukka-and-the-birth-of-vijayanagara/

ତୁଙ୍ଗଭଦ୍ରା ନଦୀ କୂଳରେ ତଥା ବିଜୟ ବିଠ୍ଠଲ ମନ୍ଦିର ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଅବସ୍ଥିତ ହାମ୍ପିରେ, ଶ୍ରୀ ପୁରନ୍ଦର ଦାସଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଏକ ମଣ୍ଡପ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଅଛି । ଏ ହରିଦାସ, ଯିଏକି ସଙ୍ଗୀତ ପିତାମହ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ପରିଚିତ, ତାଙ୍କ ମୂଦ୍ରାରେ ‘ବିଠ୍ଠଲ’ର ଉଲ୍ଲେଖ ମିଳେ। ତାଙ୍କ ରଚିତ ହରିଦାସ ସଂଗୀତ ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଅନନ୍ୟ ଶୈଳୀ ଓ କର୍ଣ୍ଣାଟକୀ ସଙ୍ଗୀତର ଐତିହ୍ୟସୂଚକ ଚିହ୍ନ।

ୱିକିମିଡିଆ ଛବିଟି ଇଂଗୋ ମେନଲିଙ୍ଗଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ହାମ୍ପିରେ ଥିବା ଶ୍ରୀ ପୁରନ୍ଦର ଦାସ ମଣ୍ଡପର ଛବି।

ସୟନାଚାର୍ଯ୍ୟ ଏକ ମହାନ ସଂସ୍କୃତ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ, ଯିଏକି ପ୍ରଥମ ଦୁଇ ବିଜୟନଗର ରାଜାଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ରହୁଥିଲେ । ତାଙ୍କର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡିକ ବେଦଗୁଡିକର ଅନୁବାଦ ପାଇଁ ମୂଳ ଭିତ୍ତି ସ୍ଥାପନ କରିଛି । ଅଧୁନା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବେଦ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ, ସ୍ଥାନୀୟ ହୁଅନ୍ତୁ ଅବା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ, ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଅନୁସରଣ କରିଥାନ୍ତି । ସୟନାଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଅନେକ ବେଦ ଟୀକାକାର ରହିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ଲୁପ୍ତ ହୋଇଯାଇଛି। ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ କେବଳ ନାମରେ ଜାଣୁଛୁ। ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଏହି ଲୁପ୍ତ ଟୀକାଗୁଡିକ ସଂରକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ । ଆଧୁନିକ ତଥା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ବେଦ ସମ୍ପର୍କରେ ତାଙ୍କର ବ୍ୟାଖ୍ୟାରୁ ବିଚ୍ୟୁତି ହେବା ସତ୍ତ୍ୱେ, ପାରମ୍ପରିକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଅତୁଟ ରହିଛି। କିଛି ଲୋକ, ଯେପରିକି ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ, ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅଧ୍ୟାତ୍ମିକତା ଅପେକ୍ଷା ଧାର୍ମିକ ଭାବନାକୁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବାକୁ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।

ଛବିଟି ହେଉଛି ମ୍ୟାକ୍ସ ମୁଲ୍ଲରଙ୍କର ବେଦ ଅନୁବାଦ, ଯାହା ଏକ ୟୁରୋପୀୟ ଭାବେ ପ୍ରଥମ । ଶିରୋନାମରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଏହି ପୁସ୍ତକରେ ସୟନାଙ୍କ ଟୀକାର ଅନୁବାଦ ମଧ୍ୟ ଅଛି ।

ଉତ୍ସ: Dharmawiki.org, goldenreed.wordpress.com

ବୀରକାମ୍ପନ୍ନାରାୟ ଚରିତ୍ରମ୍ ହେଉଛି କବୟତ୍ରୀ ଗଙ୍ଗାଦେବୀଙ୍କର ରଚିତ ସଂସ୍କୃତ ମହାକାବ୍ୟ। ସେ କୁମାର କାମ୍ପନ୍ନଙ୍କର ପତ୍ନୀ ଥିଲେ, ଯିଏକି ସମ୍ରାଟ ବୁକ୍କା ପ୍ରଥମଙ୍କ ପୁତ୍ର ଥିଲେ । ସେ ଏହି କାବ୍ୟରେ ନିଜ ପତିଙ୍କର ଜୀବନବୃତ୍ତାନ୍ତ ଏବଂ ୧୩୭୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ମଦୁରାଇ କୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ଠାରୁ କିପରି ମୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ମଦୁରାଇରେ ମୀନାକ୍ଷୀ ଅମ୍ମନ ମନ୍ଦିର ଏକ ଚଳନ୍ତି ମନ୍ଦିର, ଯାହାର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ ଚତୁର୍ଥ ଶତାବ୍ଦୀ ସମୟର । ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ପରେ ପରେ ଶାସକମାନେ ମାର୍ଜିତ କରିଥିଲେ। ମନ୍ଦିର ଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଚମତ୍କାର ଆଇୟାରାମ କାଳ ମଣ୍ଡପ (ସହସ୍ର ସ୍ତମ୍ଭର କକ୍ଷ) ରହିଛି, ଯୋଉଥିରେ ୯୮୫ ସ୍ତମ୍ଭ ରହିଛି ଏବଂ ଏଥିରେ ଦେବତା, ନାରୀ ସଙ୍ଗୀତକାର ଏବଂ ସେବକ ଆଦି ଚରିତ୍ରକୁ ଖୋଦାଯାଇଛି ।

ବ୍ରିଟାନିକା.କମ୍ ରୁ ସଂଗୃହୀତ ଆନ୍ଦ୍ରେଇ ଖ୍ରୋବୋସ୍ତଭଙ୍କର ଛବିଟି ସହସ୍ର ସ୍ତମ୍ଭର କକ୍ଷ ଦର୍ଶାଉଅଛି ।

ଉତ୍ସ: https://www.britannica.com/topic/Meenaskshi-Amman-Temple

ବିଜୟନଗର ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସବୁଠାରୁ ଲୋକପ୍ରିୟ ରାଜା କୃଷ୍ଣ ଦେବରାୟ କଳା ଓ ସାହିତ୍ୟର ଏକ ବଡ଼ ପ୍ରଶଂସକ ଥିଲେ। ସେ ନିଜେ ଏକ ବହୁଭାଷାଜ୍ଞ ଥିଲେ । କନ୍ନଡ, ସଂସ୍କୃତ, ତେଲୁଗୁ ଓ ତାମିଲରେ ସେ ପ୍ରବୀଣ ଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ କାବ୍ୟ ‘ଅମୁକ୍ତମାଲ୍ୟଦା’ (ମୁକ୍ତାର ମାଳା) ଅଣ୍ଡଳ ଓ ମହାବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ବିବାହ ସମ୍ପର୍କରେ । ଅଣ୍ଡଳ ଦକ୍ଷିଣ ସାହିତ୍ୟର ବାରଟି ଭକ୍ତସନ୍ତାନ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ ଏବଂ ଇତିହାସର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରମୁଖ ମହିଳା ଭକ୍ତ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ ।

ଚିସ୍ୱିଚ ନିଲାମିରୁ ଏହି ଛବିଟି ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଇଂରାଜୀ ଛପା କାଗଜ ପୁସ୍ତକରେ ଲିଖିତ ତେଲୁଗୁ ପାଣ୍ଡୁଲିପିରୁ ସଂଗୃହୀତ ।

ବିଜୟନଗର(ବେଳେ ବେଳେ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ)ର ପ୍ରତୀକ ଏକ ବାର୍ହା (ବରାହ କୁ ପ୍ରତୀକ ରୂପେ ଦର୍ଶାଉଛି), ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଏକ ଛୁରୀର ସମାହାର ଥିଲା। ଚାଲୁକ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ, ଯାହାକୁ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଯାଏ, ଯାହା କିଛି ସହସ୍ରାବ୍ଦ ପୂର୍ବରୁ ଥିଲା, ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ବରାହକୁ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ କରୁଥିଲେ। ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପ୍ରତୀକ କେବଳ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଦଶାବତାର ସହିତ ଜଡ଼ିତ ନଥିଲା । ବାଳି ଓ ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଶାସିତ କିଷ୍କିନ୍ଧ୍ୟା ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ହନୁମାନଙ୍କର ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଆଧୁନିକ ହାମ୍ପି ଭାବେ ଜଣାଯାଏ ।

ୱିକିମିଡିଆ ଛବିଟି ୧୯୩୬ ମସିହାରେ ASI ଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ ପି ଏନ୍ ବେଙ୍ଗେରିଙ୍କ Vijayanagara Sexcentenary Commemoration Volume ରୁ ସଂଗୃହୀତ, ଯେଉଁଥିରେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପ୍ରତୀକର ଏକ ଖୋଦେଇ ଦେଖାଯାଉଛି।

ବିରୁପାକ୍ଷ ବିଜୟନଗର ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଦେବତା ଥିଲେ। ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ଶିଳାଲିପି, ରାଜକୀୟ ଆଦେଶନାମା ଏହି ନାମରେ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହେଉଥିଲା, ଯାହା ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ରାଜାମାନେ ଦେବତାଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଶାସନ କରୁଥିଲେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ବିରୁପାକ୍ଷ ମନ୍ଦିର ହେଉଛି ହାମ୍ପିର ଏକମାତ୍ର ଚଳନ୍ତି ମନ୍ଦିର ଯାହା ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଛି ।

ଚିତ୍ରଟି ଏପିଗ୍ରାଫିଆ ଇଣ୍ଡିକା ଭଲ୍ୟୁମ ୧୭, ପୃଷ୍ଠା ୧୧୪ରୁ ସଂଗୃହୀତ ଏକ ବିଜୟନଗର ରାଜକୀୟ ଆଦେଶନାମା ।

ବୃହତ୍ତ ବିଠ୍ଠଲ ମନ୍ଦିର ତୁଙ୍ଗଭଦ୍ରା ନଦୀ କୂଳରେ ଥିବା ହାମ୍ପିର କେନ୍ଦ୍ର ଭାଗରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହା ଶ୍ରୀ ବିଜୟ ବିଠ୍ଠଲ ମନ୍ଦିର ନାମରେ ମଧ୍ୟ ପରିଚିତ। ଏହା ବିଜୟନଗର ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସ୍ଥାପତ୍ୟ କଳାର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ପ୍ରମାଣ ଦେଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଏକ UNESCO ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳ ରୂପେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି। ଏହି ମନ୍ଦିର ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ରାଜା କୃଷ୍ଣଦେଵରାୟ ଦ୍ୱିତୀୟଙ୍କ ଶାସନ ସମୟରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା। ମନ୍ଦିରଟି ଉତ୍ତରୋତ୍ତର ରାଜାଙ୍କ ଅନନ୍ୟ ସ୍ପର୍ଶ ଯୋଗୁଁ ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଇ ଗତି କରିଛି । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ଭଗବାନ ବିଠ୍ଠଲ(ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଅବତାର)ଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ। ଏହା ଅସାଧାରଣ ପ୍ରସ୍ତର କଳା ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ, ଯେଉଁଠି ଆକର୍ଷଣୀୟ ପ୍ରସ୍ତର ରଥ ଓ ସଙ୍ଗୀତମୟ ସ୍ତମ୍ଭ ମଧ୍ୟ ରହିଛି।

ୱିକିମିଡିଆ ଛବିଟି ହେଉଛି ପ୍ରସ୍ତର ରଥ, ଯାହା ୫୦ ଟଙ୍କିଆ ନୋଟରେ ଦେଖାଯାଏ।

ଉତ୍ସ: https://www.incredibleindia.gov.in/en/karnataka/hampi/vitthala-temple-complex

ଦଶହରା(ମହାନବମୀ ଭାବରେ ପାଳିତ) ବିଜୟନଗର ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପର୍ବ ଥିଲା । ଏଥିରେ ସଜ୍ଜିତ ଯୁଦ୍ଧ ହସ୍ତୀ, ଅଶ୍ଵାରୋହୀ, ପଦାତିକ ବାହିନୀ ଏବଂ ଭବ୍ୟ ପ୍ରଜ୍ଞାପନ ମେଢ଼ର ଏକ ବିରାଟ ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା। ନିକୋଲୋ ଡେ କୋଣ୍ଟି , ଅବ୍ଦ-ଅଲ-ରଜ୍ଜାକ, ଫର୍ନା ନୁନିଜ ଏବଂ ଡୋମିଂଗୋ ପେଜଙ୍କ ଭଳି ଅନେକ ପରିବ୍ରାଜକ ଓ ବଣିକ ଏହି ପର୍ବ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବିସ୍ତୃତ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ପର୍ତୁଗାଲରୁ ଆସିଥିବା ପେଜଙ୍କୁ ଏହା ମନ୍ତ୍ରମୁଗ୍ଧ କରିଥିଲା। ସେ କହିଥିଲେ, “ମୁଁ ଯାହା ଦେଖିଲି, ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ଭାଷା ନାହିଁ, ମୋ ମୁଣ୍ଡ ଏପଟରୁ ସେପଟକୁ ଘୁରୁଥିଲା, ସତେ ଯେପରିକି ମୁଁ ମୋ ଘୋଡାରୁ ହଠାତ୍ ତଳେ ପଡିଯିବାର ଅନୁଭବ କରୁଥିଲି ।” ସେ ବିଶାଳ ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ଲକ୍ଷ କରି ଏହା କହିଥିଲେ ଯାହାକି ବିଜୟାଦଶମୀ ଦିନ ରାଜକୀୟ ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦା ଓ ପ୍ରତୀକ ବହନ କରୁଥିଲା । ଏହା ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶକ୍ତି ଓ ପରାକ୍ରମ ଦେଖାଇବାର ଏକ ପରମ୍ପରା ଥିଲା।

କଲ୍ୟାଣ କୁମାରଙ୍କ ଏହି ବିକିମେଡିଆ ଛବିଟି ମହୀଶୂରର ଦଶହରା ସମୟରେ ଜନସମାଗମ ହାତୀଙ୍କ ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଦେଖୁଥିବାର ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।

ଉତ୍ସ: https://www.deccanherald.com/india/karnataka/the-history-of-dasara-2712545

ବିଜୟନଗର ସମ୍ରାଟ୍ ଅଚ୍ୟୁତଦେବରାୟ, କେମ୍ପେଗୌଡାଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ କରଦ ରାଜ୍ୟ ଶାସକ ଭାବେ ଏକ ଦୁର୍ଗ ଓ ନଗର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନିମନ୍ତେ ୧୨ଟି ଗ୍ରାମ ମଞ୍ଜୁର କରିଥିଲେ। ସେ ଏହି ଗ୍ରାମଗୁଡିକୁ ନେଇ ୬୫ଟି ବଜାର ପ୍ରାଙ୍ଗଣ, ୫୦ଟି ହ୍ରଦ, ଅନେକ ଦୁର୍ଗ ଏବଂ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରି ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ସହର ବିକାଶ କଲେ। ଆଜି, ପ୍ରାୟ ୪୦୦ ବର୍ଷ ପରେ, ଆମେ ଏହାକୁ ଭାରତର ସିଲିକନ ସିଟି — ବେଙ୍ଗାଳୁରୁ ଭାବରେ ଜାଣିଥାଉଁ ।

ଉପଭୋକ୍ତା C1MMଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଚିତ୍ରିତ ଏହି ୱିକିମିଡିଆ ଛବିଟି, ବାଙ୍ଗାଲୋରର କେମ୍ପେଗୌଡା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ବନ୍ଦର ନିକଟରେ ଥିବା କେମ୍ପେଗୌଡାଙ୍କ ୧୦୮-ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ମୂର୍ତ୍ତି, ଯାହାକୁ ପ୍ରଗତିର ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି କୁହାଯାଏ।

୧୬୩୯ ମସିହାରେ, ଇଷ୍ଟ୍ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ କରମଣ୍ଡଲ ଉପକୂଳରେ ବିଜୟନଗର ରାଜା ପେଦ୍ଦା ଭେଙ୍କଟ ରାୟଙ୍କ ଠାରୁ ଏକ ଛୋଟ ଜମି ପାଇଲା। ୧୬୪୫ ମସିହାରେ, କମ୍ପାନୀ ରାଜାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଏବଂ ଶେଷ ବିଜୟନଗର ରାଜା ଶ୍ରୀରଙ୍ଗ ରାୟଙ୍କ ପାଖକୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ପଠାଇଲା, ଯିଏ ଅତିରିକ୍ତ ସୁବିଧାସହିତ ନୂତନ ମଞ୍ଜୁରୀ ପ୍ରଦାନ କଲେ। ଜମିଟି ବିଜୟନଗର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଥିବା ସ୍ଥାନୀୟ ନେତା ଦମର୍ଲା ଭେଙ୍କଟପ୍ପା ନାୟକଙ୍କ ଠାରୁ ପାଇଥିଲେ । କିଣିବାର ଏକ ବର୍ଷ ଭିତରେ, କମ୍ପାନୀ ୧୬୪୦ ମସିହାରେ ସେଣ୍ଟ ଜର୍ଜ ଦୁର୍ଗର ଭିତ୍ତିପ୍ରସ୍ତର ସ୍ଥାପନ କଲା । ବସତି ସ୍ଥାପନ ପରେ ଏହା ଏକ ବିକାଶଶୀଳ ସହର ମାଡ୍ରାସ, ଅଧୁନା ଚେନ୍ନାଇରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଛି । ଆକସ୍ମିକ ଭାବେ, ୧୭୪୬ ମସିହାରେ, ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଫରାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ମାଡ୍ରାସ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ସମୟ ପାଇଁ ଫରାସୀ ମାନଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଲା । ଏହା ୧୭୪୮ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପାଖକୁ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଭାରତରେ ଚାଲିଥିବା ଉପନିବେଶବାଦ ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଫରାସୀମାନଙ୍କୁ କିଛି ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଅଞ୍ଚଳ ଯଥା ପଣ୍ଡିଚେରୀ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରଖିଥିଲା ।

ୱିକିମିଡିଆ ଛବିଟି ୧୭୫୪ ମସିହାରେ ଜାନ୍ ଭାନ ରାଇନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଅଙ୍କିତ ସେଣ୍ଟ ଜର୍ଜ ଦୁର୍ଗର ଚିତ୍ର ।

୧୫୬୫ ମସିହାର ତାଲିକୋଟା ଯୁଦ୍ଧରେ, ବିଜୟନଗର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଏକ ଆସନ୍ନ ପରାଜୟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଲା ଏବଂ ବିଜୟନଗର ସହରକୁ ନିୟମିତ ଭାବେ ଲୁଟ୍ ତରାଜ୍ ଓ ଧ୍ଵଂସ କରାଗଲା। ଏହା ବିଜୟନଗର ପାଇଁ ଶେଷ ସାହାରା ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଏବଂ ଆଉ ପୂର୍ବାବସ୍ଥାକୁ ଫେରିପାରିଲା ନାହିଁ। ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସିଂହାସନକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ରାମା ରାୟ, ବହୁଥର ସୁଲତାନମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ ଓ ନିର୍ଯାତନା ଦେଇଥିଲେ। ପ୍ରତିଶୋଧ ନିମନ୍ତେ ସେମାନେ ସଂଘବଦ୍ଧ ହେଲେ। ସେମାନଙ୍କର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ମିଳିତ ସେନା ଗଠନ କଲେ, ତଥାପି ତାଲିକୋଟାରେ ବିଜୟନଗର ସେନା ସେମାନଙ୍କ ସମସ୍କନ୍ଦ ପ୍ରମାଣିତ କରିଥିଲେ । ରାମ ରାୟଙ୍କର ସେନାରେ ବହୁତ ଭଡ଼ାଟିଆ ସୈନ୍ୟ ଥିଲେ, ସେଥି ମଧ୍ୟରୁ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଗିଲାନି ଭ୍ରାତୃଦ୍ଵୟ, ନୁର ଖାନ ଏବଂ ବିଜ୍ଲୀ ଖାନ ପକ୍ଷ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ଯୋଗୁଁ ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତିକୂଳରେ ଗଲା ।

ୱିକିମିଡିଆ ଛବିଟି ତାଜକିରାତୁଲ୍ ମୁଲ୍କ ରୁ ସଂଗୃହୀତ ଏକ ବିରଳ ପ୍ରତିକୃତି , ଯାହାକି ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ରାମ ରାୟଙ୍କର ମସ୍ତକ ଛେଦନ ଦର୍ଶାଉଛି ।