ନରକ ଜଣେ ରାକ୍ଷସ ଥିଲେ I ସେ ଦେବତାଙ୍କ ଠାରୁ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ I ସେ ସ୍ୱୟଂ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପୁଅ ଥିଲେ I ତାହାଙ୍କ ମା ଥିଲେ ଭୂମି-ଦେବୀ ଯିଏ କି ପୃଥିବୀର ଦେବୀ I ଯେତେବେଳେ ହିରଣ୍ୟାକ୍ଷ ଭୂମି-ଦେବୀଙ୍କୁ ସମୁଦ୍ର ତଳରୁ ଟାଣିନେଲା ତାହାଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ପାଇଁ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଗୋତିଏ ବଣୁଆ ଘୁଷୁରୀ ବା ବରାହ ରୂପ ଧାରଣ କଲେ I ନରକାସୁର ସେମାନଙ୍କ ମିଳନରୁ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ I ତାହାଙ୍କ ସହିତ ପର୍ବତ , ଉପତ୍ୟକା , ବୃକ୍ଷ ବଣଆଦି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା I ବରାହଙ୍କ ଦାନ୍ତ ସମତଳ ପୃଥବୀକୁ ସୁନ୍ଦର ଦୃଶ୍ୟର ଆକୃତି ଦେଲେ ଯେବେ ଭୂମି-ଦେବୀ ଉଦ୍ଭିଦକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲେ I ଭୂମିପୁତ୍ର ଭାବରେ ନରକାସୁରଙ୍କୁ ପୁରାଣରେ ପ୍ରାୟତଃ ଭୌମ ଭାବରେ କୁହାଯାଏ I ତାହାଙ୍କୁ ମହାକାବ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରଥମରେ ଉଲ୍ଲେଖ କାରାଯାଇଛି କିନ୍ତୁ ତାହାଙ୍କ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ବିବରଣୀ ପରବର୍ତୀ ପୁରାଣ ଯଥା ବିଷ୍ଣୁ ପୁରାଣ ଏବଂ ଭାଗବତରେ ଦେଖାଯାଏ I ତାହାଙ୍କ କାହାଣୀ ଦର୍ଶାଏ ଯେ ଜଣେ ଦେବତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ମଧ୍ୟ ଅହଂକାର ମାଧ୍ୟମରେ ରାକ୍ଷସ ହୋଇଯାଇପାରନ୍ତି I ନିତ୍ତ ବିନୋଦଙ୍କ ଉଦ୍ଧୃତ ୱିକିମିଡିଆ ପ୍ରତିଛବି କର୍ଣ୍ଣାଟକ ହୋୟସଲେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବରାହ ମୂର୍ତିକଳା ଦେଖାଏ I
ଉତ୍ସ : ସ୍ପୀକିଙ୍ଗ ଟ୍ରୀ (Speaking Tree)

ମହାଭାରତରେ ନରକାସୁରଙ୍କୁ ପ୍ରାଗଜ୍ୟୋତିଷପୁରର (ପ୍ରାକ-ପୂର୍ବ, ଜ୍ୟୋତିଷ-ଶିକ୍ଷା, ପୁର-ନଗର) ରାଜା ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି I କିଛି ବିଦ୍ୱାନ ଏହି ସହରକୁ ଉତ୍ତରପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ଚିହ୍ନିତ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ କାଶ୍ମୀରର ପ୍ରାମାଣିକ ଇତିହାସ ରାଜତରଙ୍ଗିଣୀ ପ୍ରାଗଜ୍ୟୋତିଷପୁରକୁ ଆସାମରେ ସ୍ଥାନିତ କରିଛି I

ଆସାମର ଆହୋମ୍(୧୩ଶ ଶତାବ୍ଦୀ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ) ମାନଙ୍କ ପୂର୍ବ ତିନିଟି ରାଜବଂଶ ନିଜକୁ ନରକାସୁର ବଂଶଧରଭାବେ ଦାବି କରନ୍ତି : ବର୍ମନ (୩୫୦- ୬୫୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ), ମ୍ଲେଚ୍ଛ କିମ୍ବା ସଲାସ୍ତମ୍ଭ (୬୫୦-୯୦୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ) ଏବଂ ପାଳ (୯୦୦- ୧୧୦୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ) I ଅହୋମ୍ ମାନେ ପରବର୍ତୀ ସମୟରେ ପ୍ରାୟ ୬୦୦ ବର୍ଷ ରାଜତ୍ଵ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଆସାମକୁ ତାହାର ବର୍ତମାନର ନାମ ଦେଇଥିଲେ I ପୁରାଣ ଏବଂ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ଆସାମକୁ ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ କାମରୂପ ଭାବରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି I ପ୍ରାଗଜ୍ୟୋତିଷପୁର ବର୍ମନମାନଙ୍କ ପ୍ରଥମ ରାଜଧାନୀ ଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ । ଯଦିଓ ଏହା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇନାହିଁ , ସମୟକ୍ରମେ ପ୍ରାଗଜ୍ୟୋତିଷପୁର କାମରୂପ ଆସାମ ସମାନାର୍ଥକ ହୋଇଗଲା I ନେପାଳୀ ଭାଗବତମ୍ ର ୧୮ଶ ଶତାବ୍ଦୀ ଅଧ୍ୟାୟରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ୱିକିମିଡିଆ (Wikimedia ) ପ୍ରତିଛବି ନରକାସୁରର ପ୍ରାଗଜ୍ୟୋତିଷପୁରକୁ ଦର୍ଶାଉଛି I

ଉତ୍ସ : ନିରୋଦ ବରୁଆ, ପ୍ରାଗଜ୍ୟୋତିଷପୁର – ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଆସାମର ରାଜଧାନୀ ସହର, ଜେ ଏସ ଟି ଓ ଆର
(Nirode Baruah, Pragjyotishpura – Capital City of Early Assam, JSTOR)

ଭାଗବତ ଅନୁଯାୟୀ ନରକାସୁର ଭଗବାନ ବରୁଣଙ୍କ ଛତା , ମାତା ଅଦିତିଙ୍କ କାନଫୁଲ ଏବଂ ମଣିପର୍ବତ ନାମକ ଦେବତାଙ୍କ ଖେଳପଡ଼ିଆ ଚୋରି କରିଥିଲା I ତାହାପରେ ଇନ୍ଦ୍ର ଦ୍ଵାରକା ଗଲେ ଏବଂ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଭିକ୍ଷା କଲେ I କୃଷ୍ଣ ନରକାସୁର ସହିତ ଲଢ଼େଇ କରିବା ପାଇଁ ମନ ସ୍ଥିର କଲେ I ବିଷ୍ଣୁ ପୁରାଣ ମଧ୍ୟ ଇନ୍ଦ୍ର ନିଜ ମାଙ୍କ କାନଫୁଲ ଚୋରି ବିଷୟରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଅଭିଯୋଗ କରିଥିବା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛି I ମହାଭାରତର ଉଦ୍ୟୋଗ ପର୍ବ କେବଳ କହୁଛି ଯେ କୃଷ୍ଣ ନରକାସୁରକୁ ପରାସ୍ତ କରି ମାତା ଅଦିତିଙ୍କ କାନଫୁଲ ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ I ଋଗ୍ ବେଦରେ ଅଦିତି ଅସୁସ୍ଥତାକୁ ନିବାରଣ କରୁଥିବା କୁହାଯାଇଛି I ପୁରାଣରେ ସେ ଦେବତାଙ୍କ ମାତା ଏବଂ ଇନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି I ଅଦିତି ଅନ୍ୟ ପୌରାଣିକ କାହାଣୀମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି — ସେ ହେଉଛନ୍ତି ବାମନ ଅବତାରଙ୍କ ମାତା ଏବଂ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମାତା ଦେବକୀ ଭାବେ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ନେଇଛନ୍ତି I ମହାଭାରତ ଉଲ୍ଲେଖ କରେ ଯେ ଯେ ଅଦିତି ସାତ ଥର ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ମାତା ହୋଇଥିଲେ।
indiafacts.org ର ଛବିଟିରେ ନରକାସୁର ବଧ କରିବା ପରେ କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ (ଅଦିତିଙ୍କ) କାନଫୁଲ ଫେରାଇ ଦେଉଥିବା ଦେଖାଯାଇଛି।
ଉତ୍ସ :Wisdomlib.org

ଗରୁଡ଼ ହେଉଛନ୍ତି ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ବାହନ । ଯେତେବେଳେ ଇନ୍ଦ୍ର କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ନରକାସୁର ବିଷୟରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଅଭିଯୋଗ କଲେ, ଗରୁଡ଼ ଦ୍ୱାରକାରୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପ୍ରାଗଜ୍ୟୋତିଷପୁରକୁ ନେଇଗଲେ। ଗରୁଡ଼ ଯୁଦ୍ଧରେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ତୁଲେଇଥିଲେ — କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଧ୍ୱଂସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା, ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ଏଡ଼ାଇବା ଏବଂ ହାତୀ ଓ ଘୋଡ଼ାମାନଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବା।
ଗରୁଡ଼ ରାଜକୀୟତାର ପ୍ରତୀକ ଅଟନ୍ତି। ଗୁପ୍ତ ସମ୍ରାଟମାନେ ଗରୁଡ଼ଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ। ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ ତାଙ୍କ ଜାତୀୟ ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ‘ଗରୁଡ଼ ପଂଶଶୀଳ’ (Garuda Pancasila) ଗ୍ରହଣ କରିଛି, ଏବଂ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ବିମାନ ସେବା ଗରୁଡ଼ ଏୟାର (Garuda Air) ନାମରେ ପରିଚିତ। ଥାଇଲାଣ୍ଡର ଜାତୀୟ ପ୍ରତୀକ ‘ଫ୍ରା ଖୃତ୍ ଫା’ (Phra Khrut Pha) ମଧ୍ୟ ଗରୁଡ଼ଙ୍କୁ ଦର୍ଶାଏ ।
ଚିତ୍ରଟି କାମ୍ବୋଡ଼ିଆର ନମ୍ ପେନ୍ ସ୍ଥିତ ଜାତୀୟ ସଂଗ୍ରହାଳୟର ୧୦ମ ଶତାବ୍ଦୀର ଗରୁଡ଼ ମୂର୍ତ୍ତି ଦେଖାଉଛି। ଏହା ଗରୁଡ଼ଙ୍କୁ, ଭାରତର ଶାନ୍ତ ଅର୍ଧମାନବ-ଅର୍ଧପକ୍ଷୀ ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଠାରୁ ଵିପରୀତ ଭାବେ, ଗୋଟିଏ ଭୟାନକ ବିଶାଳ ପକ୍ଷୀ ଭାବେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି।
ଉତ୍ସ : Worldhistory.org

ମହାଭାରତ ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁ ପୁରାଣରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ, କୃଷ୍ଣ ଭୟାନକ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ନରକାସୁରକୁ ପରାଜିତ କରିଥିଲେ। ଭାଗବତ କହୁଛି ଯେ ସତ୍ୟଭାମାଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ କୃଷ୍ଣ ସୁଦର୍ଶନ ଚକ୍ର ଦ୍ୱାରା ନରକାସୁରକୁ ହତ୍ୟା କଲେ, କିନ୍ତୁ ସତ୍ୟଭାମାଙ୍କ ଭୂମିକା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇନି। ହରିବଂଶରେ ଉଲ୍ଲେଖ ମିଳେ ଯେ, ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଆହତ କୃଷ୍ଣ ମୂର୍ଛିତ ହେଉଥିବାବେଳେ, ସତ୍ୟଭାମା, କୃଷ୍ଣ ସୁସ୍ଥ ହେଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ନରକାସୁରକୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ଲିପ୍ତ ରଖୁଛନ୍ତି । ଆନ୍ଧ୍ରର ୧୫ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଗୋଟିଏ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଲେଖାଯାଇଛି ଯେ, ଯେତେବେଳେ କୃଷ୍ଣ ମୂର୍ଛିତ ହେଲେ, ସତ୍ୟଭାମା ନିଜେ ନରକାସୁରକୁ ହତ୍ୟା କଲେ, ଯେହେତୁ ନରକାସୁର ଏହି ବର ପାଇଥିଲା ଯେ କେବଳ ତାଙ୍କ ନିଜ ମାତା ତାଙ୍କୁ ମାରିପାରିବେ । କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସହଧର୍ମିଣୀ ଭାବେ ସତ୍ୟଭାମା, ବରାହଙ୍କ ସହଧର୍ମିଣୀ ଭୂମିଦେବୀଙ୍କ (ନରକାସୁରଙ୍କ ମାତା) ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରନ୍ତି l
ଲୋକପ୍ରିୟ ସଂସ୍କୃତି, ମଦର୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଏବଂ ଦୀୱାର ଭଳି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଯେପରି ଦେଖାଯାଏ, ମାତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଭ୍ରାନ୍ତପଥଗାମୀ ପୁଅଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବାର ଏହି ମୂଳଭାବକୁ ପ୍ରତିଧ୍ୱନିତ କରୁଛି । ପୁରାଣଗୁଡ଼ିକୁ ଯଥାର୍ଥରେ ‘पुरा अपि नवम् इति पुराणम्’ (ପୁରା ଅପି ନବମ୍ ଇତି ପୁରାଣମ୍) — ଅର୍ଥାତ୍ ଇତିହାସରେ ପୁରୁଣା, କିନ୍ତୁ ଉପଦେଶରେ ନୂତନ — ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି।
ୱିକିମିଡିଆ (Wikimedia ) ଉଦ୍ଧୃତ ପ୍ରତିଛବି ରେ ୧୬ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମୋଗଲ ଚିତ୍ରକଳା ରେ ସତ୍ୟଭାମା ଏବଂ କୃଷ୍ଣ ଗରୁଡ଼ ଉପରେ ବସି ନରକାସୁରଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରୁଥିବା ଦର୍ଶାଉଛି l

ଉତ୍ସ : Indiafacts.org

କୃଷ୍ଣ ପ୍ରାଗଜ୍ୟୋତିଷପୁରର ଦୁର୍ଗଗୁଡ଼ିକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିଦେଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ପାହାଡ଼, ମାନବବିହୀନ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର, ଜଳ, ଅଗ୍ନି ଏବଂ ପବନର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା। ଏହା ଗଣ୍ଠିରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁରା (ମୁରା-ପାଶା)ର ଦଉଡ଼ି ଦ୍ୱାରା ସୁରକ୍ଷିତ ଥିଲା | ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ପରେ, କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ଶଙ୍ଖ ପଞ୍ଚଜନ୍ୟ (Pancajanya) ବଜାଇଥିଲେ, ଏବଂ ପରିଖା ଭିତରେ ଶୋଇଥିବା ପାଞ୍ଚ ମୁଣ୍ଡବିଶିଷ୍ଟ ରାକ୍ଷସ ମୁରାଙ୍କୁ ଜାଗ୍ରତ କରିଥିଲେ। ଏକ ଭଯ଼ଙ୍କର ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କୃଷ୍ଣ ମୁରା ଏବଂ ତାଙ୍କ ସାତ ପୁଅଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ତେଣୁ ତାଙ୍କୁ ମୁରାରୀ (ମୁରାଙ୍କ ଶତ୍ରୁ) କୁହାଯାଏ । ଭଜନରେ ଲୋକପ୍ରିଯ଼ ଏହି ନାମ ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ କାମନା ଏବଂ ଅହଂକାର ଭଳି ପାପରୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ।
ଉଇକିମିଡ଼ିଆ( Wikimedia ) ପ୍ରତିଛବି (1840 ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ) ରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ନରକାସୁରର ଦୁର୍ଗ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରୁଥିବା ଦେଖାଯାଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ପାଞ୍ଚ ମୁଣ୍ଡବିଶିଷ୍ଟ ମୁରା ପ୍ରତିରକ୍ଷାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଛନ୍ତି।

ଭାଗବତ ଅନୁସାରେ, କୃଷ୍ଣ ନରକାସୁରଙ୍କ ପ୍ରାସାଦରେ ୧୬୦୦୦ ରାଜକୀୟ କନ୍ୟାଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ ଅବସ୍ଥାରେ ପାଇଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରୁ ଅପହରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଯେତେବେଳେ କୃଷ୍ଣ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କଲେ, ସେମାନେ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଥିଲେ। ଏହି କାହାଣୀ ପ୍ରାୟତଃ ପାଠକମାନଙ୍କୁ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରେ, କାରଣ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସାଧାରଣତଃ କେବଳ ଆଠ ଜଣ ପ୍ରମୁଖ ପତ୍ନୀ (ଅଷ୍ଟଭାର୍ଯ୍ୟା) ଓ ରୁକ୍ମିଣୀଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଏ | ଏହି କାହାଣୀ ହେଉଛି ଭକ୍ତିର ଏକ ରୂପକ – କୃଷ୍ଣ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ (୧୬୦୦୦ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପ୍ରତୀକ ସଂଖ୍ୟା ) ଅହଂକାରର କାରାଗାରରୁ (ନରକାସୁରଙ୍କ ପ୍ରାସାଦ) ମୁକ୍ତ କରିପାରିବେ ଯଦି କେହି ଭକ୍ତିରେ ତାଙ୍କ ଆଡ଼କୁ ମୁହାଁଇଥାଏ |
ୱିକିୱାଣ୍ଡ (Wikiwand) ପ୍ରତିଛବିରେ କୃଷ୍ଣ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରୁଥିବା ଦେଖାଯାଇଛି।

ବାଲ୍ମିକୀ ରାମାୟଣର ଯୁଦ୍ଧ କାଣ୍ଡରେ ରାବଣର ପୁତ୍ର ତ୍ରିଶିରା କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ନିଜର ପିତାକୁ ସାନ୍ତ୍ଵନା ଦେଉଥିବା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ତ୍ରିଶିରା ଦାବି କରିଛି ଯେ ବିଷ୍ଣୁ ଯେପରି ନରକାସୁରକୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ସେପରି ସେ ରାମଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବ | ଅନେକେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ଏହା ଏକ ଭିନ୍ନ ନରକାସୁରକୁ ସୂଚିତ କରେ | ମହାଭାରତର ବନ ପର୍ବରେ ଏହା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଇନ୍ଦ୍ର ଅଭିଯୋଗ କରିବା ପରେ ବିଷ୍ଣୁ ନରକାସୁରକୁ ଖାଲି ହାତରେ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଏମଧ୍ୟରେ, ଉଦ୍ୟୋଗ ପର୍ବରେ କୃଷ୍ଣ ନରକାସୁରକୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ଏବଂ ଅଦିତିଙ୍କ କାନଫୁଲ ଉଦ୍ଧାର କରିବାର ପରିଚିତ କାହାଣୀ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ରାମାଯ଼ଣ ଏବଂ ବନ ପର୍ବକୁ ନରକାସୁର କିମ୍ବଦନ୍ତୀଟିର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସଂସ୍କରଣ ଭାବେ ବିବେଚିତ କରାଯାଇପାରେ |
ଉଇକିମିଡ଼ିଆ (Wikimedia) ପ୍ରତିଛବି ହାତୀ ଉପରେ ଆସୀନ କୃଷ୍ଣ ନରକାସୁରକୁ ଆକ୍ରମଣ କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ 16ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଦିଲ୍ଲୀ-ଆଗ୍ରା ଚିତ୍ରକଳାକୁ ଦର୍ଶାଉଛି ।

କାଳିକା ପୁରାଣରେ ନରକାସୁରଙ୍କ କାହାଣୀର ସର୍ବାଧିକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗାଥା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଯେପରି ସୀତା ଭୂମି-ଦେବୀଙ୍କ କନ୍ୟା ଥିଲେ, ସେହିପରି ନରକ ଭୂମି-ଦେବୀଙ୍କ ପୁତ୍ର ଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ଭୂମି ସୀତାଙ୍କୁ (ଯତ୍ନ ପାଇଁ) ଜନକଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପନ କଲେ, ସେ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଭାବୀ (ଯେବେ ଜନ୍ମ ହେବ)ପୁତ୍ରର ମଧ୍ୟ ଯତ୍ନ ନେବା ପାଇଁ ପ୍ରତିଶୃତିବଦ୍ଧ କରାଇ ଥିଲେ । ଏହିପରି ଭାବରେ ନରକ ଜନକଙ୍କ ପ୍ରାସାଦରେ ଲାଳିତପାଳିତ ହୋଇଥିଲେ। ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସହାଯ଼ତାରେ ସେ ପ୍ରାଗଜ୍ୟୋତିଷ ଜୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ନୀଳାଚଳ ପାହାଡ଼ରେ କାମାକ୍ଷା ଦେବୀଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବାକୁ ତାଙ୍କୁ କୁହାଯାଇଥିଲା। ତଥାପି, ରାଜା ବାଣଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ନରକ ତାଙ୍କ ତାଙ୍କ ପୂଜା ପରିତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏପରିକି ଋଷି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ କାମାକ୍ଷା ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାରୁ ଅଟକାଇଥିଲେ । ପରେ, ଅଭିଶପ୍ତ, ହୋଇ ସେ ଅପରାଜେଯ଼ତା ହାସଲ କରିଥିଲେ, ଏକ ବିଶାଳ ସେନା ଗଠନ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱକୁ ନିର୍ଯାତନା କଲେ । ଶେଷରେ ପୃଥିବୀକୁ ତାଙ୍କ ପଥଭ୍ରଷ୍ଟ ପୁତ୍ର ଠାରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ, ଭୂମି ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରିଥିଲେ।
ଏହି ଚିତ୍ରଟି ଗୌହାଟୀର କାମାକ୍ଷା ମନ୍ଦିରକୁ ଦର୍ଶାଉଛି।

ନରକାସୁରର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ, ଭୂମି-ଦେବୀ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ତାହାର ବଂଶଧରକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାକୁ କହିଥିଲେ। କୃଷ୍ଣ ରାଜି ହେଲେ ଏବଂ ନରକାସୁରର ପୁତ୍ର ଭଗଦତ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରାଗଜ୍ୟୋତିଷର ସିଂହାସନରେ ବସାଇଲେ। ଭାଗବତରେ ତାଙ୍କୁ ଜଣେ ଭଯ଼ଭୀତ ବାଳକ ଭାବେ ଚିତ୍ରଣ କରାଯାଇଛି, କିନ୍ତୁ ମହାଭାରତରେ ସେ ଜଣେ ହାତୀ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିପୁଣ, ଅଭିଜ୍ଞ ଯୋଦ୍ଧା ଭାବେ ଦେଖାଯାଇଛନ୍ତି। ତାଙ୍କ ହାତୀମାନେ ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶୃଙ୍ଖଳା ଘଟାନ୍ତି, ଏବଂ ଦ୍ଵାଦଶ ଦିନରେ ଅର୍ଜୁନ ତାଙ୍କୁ (ଭଗଦତ୍ତଙ୍କୁ) ହତ୍ୟା କରିବା ପୂର୍ବରୁ, ସେ ଭୀମ ଏବଂ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ପ୍ରାୟ ହତ୍ୟା କରିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଥିଲେ | ଭଗଦତ୍ତଙ୍କ ଗୋଟିଏ ହାତୀର ନାମ ଥିଲା ଅଶ୍ଵତ୍ଥାମା, ଯାହାର ମୃତ୍ୟୁକୁ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଦ୍ରୋଣଙ୍କୁ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଵ୍ୟଵହାର କରିଥିଲେ।
ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ କଥା ହେଉଛି, ଶିଶୁପାଳ ଏବଂ ଜରାସନ୍ଧଙ୍କ ପରି କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନେ ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଲଢ଼ିଥିଲେ, ଯେତେବେଳେ ଭଗଦତ୍ତ–ଯିଏ କି ଥରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ରକ୍ଷା ପାଇଥିଲେ– ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ—ବୋଧହୁଏ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପାଇଁ ଅସନ୍ତୋଷ ହେତୁ ।
ଉଇକିମିଡ଼ିଆ (The Wikimedia) ପ୍ରତିଛବି (ଭୂମି ଦ୍ୱାରା) ଗୋଟିଏ ଚେନ୍ନାକେଶବ ମନ୍ଦିର ମୂର୍ତ୍ତି ଭାଗଦତ୍ତ, ତାଙ୍କ ହାତୀ ସୁପ୍ରତିକା ଉପରେ ରହି ଭୀମ ସହ ଲଢ଼େଇ କରୁଥିବା, ଦର୍ଶାଉଛି I

ନିୟୁ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍ ରୁ (The New Indian Express) ଏକ ପୁରୁଣା ବିବରଣ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ଯେ: ଆପଣ ପଚାରିପାରନ୍ତି ’ପାରମ୍ପରିକ ତୈଳ ସ୍ନାନ କାହିଁକି ? ଯେତେବେଳେ କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ସତ୍ୟଭାମା ଭୋର ହେବା ପୂର୍ବରୁ ରକ୍ତ ଏବଂ ଧୂଳି ଦ୍ୱାରା ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇ ଯୁଦ୍ଧରୂ ଫେରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କୁ ଚନ୍ଦନ ଏବଂ ସୁଗନ୍ଧିତ ତେଲରେ ସଫା କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିଥିଲା I ତେଣୁ ଅତି ସକାଳେ ତୈଳ ସ୍ନାନ ପ୍ରଥାର ପରମ୍ପରା ଚାଲିଲା I
ଉଇକିମିଡ଼ିଆ (୧୭୫୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ) (The Wikimedia image (1750 CE)) ପ୍ରତିଛବି ରେ କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ସତ୍ୟଭାମା ରାତ୍ରିକାଳୀନ ଆକାଶରେ ଗରୁଡ଼ ଉପରେ ଉଡ଼ୁଥିବା ଦେଖାଯାଇଛି।
ଉତ୍ସ : New Indian Express

ଦଶହରାରେ ରାବଣର ପୁତ୍ତଳିକା ଜଳାଇବା ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ସାଧାରଣ କଥା, କିନ୍ତୁ ଗୋଆରେ ଦୀପାବଳି ପାଳନ ପାଇଁ ଭୋର ସମୟରେ ନରକାସୁରର ନଡ଼ିଆ ପୁତ୍ତଳିକା ଜଳାଯାଏ। ସବୁଠାରୁ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ପୁତ୍ତଳିକା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ, ଯାହା ପ୍ରାଯ଼ତଃ ଭଯ଼ଙ୍କର ଦେଖାଯାଏ | ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜଙ୍କ ସମୟରେ, ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଯୋଗୁଁ ଲୋକମାନେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଭଜନ କରିବାକୁ ଏବଂ ଘରକୁ ଘର ନରକାସୁରର ପୁତ୍ତଳିକା ବହନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ୍ୟ ହେଉଥିଲେ। ୧୯୬୧ ରେ ଗୋଆ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ,. ଏହି ଲୋକପ୍ରଥା ବିଶାଳ ସାର୍ବଜନୀନ ଉତ୍ସବରେ ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା | ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଥମେ ପୁତ୍ତଳିକାଗୁଡିକ ଘରେ ତିଆରି ଏବଂ ଛୋଟ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ନରକାସୁରର-ଦହନରେ ବିଶାଳ ଗୋଷ୍ଠୀ-ନିର୍ମିତ ପୁତ୍ତଳିକା ରହୁଛି ।
ଦି ସୋର୍ସ ଡଟ ଇନ (dsource.in) ର ପ୍ରତିଛବି ପୃଷ୍ଠଭୂମି ରେ ଏକ ‘ଶୁଭ ଦୀପାବଳି’ ଅର୍ଥାତ (ହାପିପି ଦିୱାଲୀ) ( Happy Diwali ) ଲିଖିତ ପତାକା (ବ୍ୟାନର) (Banner) ସହିତ ଗୋଆର ଆଖ ପାଖ ପଡୋଶୀ ଅଂଚଳର ଏକ ନରକାସୁରର ପୁତ୍ତଳିକା ଦର୍ଶାଉଛି |
ଉତ୍ସ : ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (Times of India)