ବାଙ୍ଗାଲୋର ନିକଟରେ ବିଶ୍ବେଶ୍ବରାୟାଙ୍କ ଜନ୍ମ। ପୁଣେ ସହରରେ ସେ ଅଭିଯନ୍ତ୍ର ବିଜ୍ଞାନ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ। ସୁରଟ,ମୁମ୍ବାଇ, ହାଇଦ୍ରାବାଦ, ଏଡେନ୍, ଓ ତାଞ୍ଜାନିଆରେ କାର୍ଯ୍ଯରତ ଥିଲେ। ୧୯୦୯ମସିହାରେ ତାଙ୍କୁ ମୈଶୁର ରାଜ୍ୟରୁ ମୁଖ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରୀ ହେବାର ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଏ। ସେ କୃଷ୍ଣ ରାଜ ସାଗର ବନ୍ଧ ପରିକଳ୍ପନା କରନ୍ତି। ବ୍ୟୟବହୁଳ ହେଲେ ମଧ୍ଯ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ମୈଶୁର ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣ ରାଜା ଉଡେୟାରଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ଲାଭକରେ। ଏହି ବନ୍ଧ ତିଆରିରେ ୨୦ବର୍ଷ ସମୟ ଲାଗିଥିଲା।୧୯୩୧ ମସିହାରେ ଏହା ଖୋଲାଯାଇଥିଲା। ବିଶ୍ବେଶ୍ବରାୟା ମହାରାଜାଙ୍କ ଦେୱାନ ଭାବରେ ୧୯୧୨ମସିହାରୁ କାର୍ଯ୍ଯରତ ଥିଲେ। ଶିଳ୍ପ, ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା, ବିଦ୍ୟୁତିକରଣ,ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆଦିର ଅଭିବୃଦ୍ଧି କରାଇ ମୈଶୁର ରାଜ୍ଯକୁ ତତ୍କାଳିନ ଭାରତର ଏକ ଆଧୁନିକ ସ୍ଥାନରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ କରିଥିଲେ।
ଏହି ସବୁ କାର୍ଯ୍ଯପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ନାଇଟ୍ ଉପାଧିରେ ଭୁଷିତ କରିଥିଲେ।ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତରେ ତାଙ୍କୁ ଭାରତ ରତ୍ନ ଉପାଧି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧିତ କରାଗଲା।
କଥିତ ଅଛି ଯେ ସେ ଦେୱାନ ପଦ ପାଇବା ସମୟରେ ତାଙ୍କର ସବୁ ସମ୍ପର୍କୀୟମାନଙ୍କୁ ଡକାଇ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଆଶ୍ବସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ଯେ କେହି କେବେ ବି ତାଙ୍କ ନିକଟକୁ କୌଣସିପ୍ରକାର ଅନୁଗ୍ରହ ପାଇବାକୁ ଆସିବେ ନାହିଁ।ଏବେ ବି ସେ କର୍ଣ୍ଣାଟକର ଜଣେ ସୁପରିଚିତ ଯୁଗଜନ୍ମା ଭାବରେ ପରିଗଣିତ। ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୫ ତାରିଖ ତାଙ୍କ ସମ୍ମାନାର୍ଥେ ତାଞ୍ଜାନିଆ ଓ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ବି ଇଞ୍ଜିନିୟର୍ସ ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳିତ ହେଉଛି।
ଚିତ୍ରଟି ଅଶ୍ବିନୀ କୁମାରଙ୍କ କୃତ ଆକର୍ଷଣୀୟ କୃଷ୍ଣ ରାଜ ସାଗରର ୱିକିମେଡିଆରୁ ଆନୀତ।

ପୁରାତତ୍ବବିତ୍ ମାନେ ତାମିଲନାଡୁର ଛଅଟି ସ୍ଥାନରୁ ଲୁହାରେ ତିଆରି ଜିନିଷମାନ ପାଇଥିଲେ।ନିକଟସ୍ଥ ସ୍ଥାନରୁ ମିଳିଥିବା ଚାରକୋଲ, କୁଟା ଓ ମୃତ୍ତିକା ନିର୍ମିତ ପାତ୍ରର ଭଙ୍ଗା ଅଂଶଗୁଡ଼ିକ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୧୧୪୫ରୁ ୩୩୪୫ମସିହା ସମୟର ଭଗ୍ନାବଶେଷ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ। ଅର୍ଥାତ୍ ଆଜିଠୁ ୩୨୦୦ରୁ ୫୪୦୦ବର୍ଷ ପୁରୁଣା।ଏଥିରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହୁଏ ଲୁହାକୁ ବିଭିନ୍ନ ପଦ୍ଧତିରେ ଯଥା ନିର୍ଯ୍ୟାତିତ,ତରଳାଇ ବା ବାଡେଇ ବାଡେଇ ବିଭିନ୍ନ ରୂପରେ କୌଣସିପ୍ରକାରର ଅସ୍ତ୍ର ବା ହତିଆର ବା ଅନ୍ୟ ଯେ କୌଣସି କାମରେ ଲଗେଇବା ପ୍ରଥମ କରି ଭାରତଉପମହାଦେଶରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।ପ୍ରାୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୨୦୦୦ ସମୟରୁ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ଗଚ୍ଚିବୌଲି ଠାରେ ଲୁହାର ବ୍ୟବହାର ହେଉଥିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ।ଲୁହା ଓ ଷ୍ଟିଲ୍ ର ନିର୍ମାଣ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ତୁର୍କୀରେ ଆପାତତଃ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୧୩୦୦ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ ହେବାର କୁହାଯାଏ। ଲୁହା ଓ ଷ୍ଟିଲ ନିର୍ମାଣରେ ତାମିଲନାଡୁ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତ ଏକ ବଡ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥିଲା।ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ପ୍ରଥମ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ସେମାନେ ‘ୱୁଟ୍ ଜ ‘ ଷ୍ଟିଲ ନିର୍ମାଣ କରିପାରିଥିଲେ। ଏହାର ବିଶେଷତ୍ବ ହେଲା ଏହାକୁ ପତଳା ପାତରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ କରାଯାଇପାରିଲା। କଥିତ ଅଛି ଯେ ଏହାହିଁ ବିଶ୍ବପ୍ରସିଦ୍ଧ ଡାମାସ୍କସ ଖଣ୍ଡା ତିଆରିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା।ତାମିଲ ଶବ୍ଦ ଉଋକୁ(ମିଶ୍ରଧାତୁ) ବା ଉକ୍କୁ(ତରଳ ଧାତୁ)ର ଅପଅନୁବାଦ ଶବ୍ଦ ହେଲା ୱୁଟ୍ଜୁ । ଉତ୍ତରରେ ଲୋକମାନେ ଲୌହଇସ୍ପାତ ବିକାଶ କରିଥିବାର ପ୍ରମାଣ ଗୁପ୍ତ ବଂଶର ଜଙ୍କ୍ ନ ଲାଗିଥିବା କୀର୍ତ୍ତିମାନ ଲୌହ ସ୍ତମ୍ଭଗୁଡିକରେ ପ୍ରତିପାଦିତ ହେଉଛନ୍ତି। ଦିଲ୍ଲୀର କୁତବମିନାର ଅଦ୍ୟାବଧି କଳଙ୍କି ନ ଲାଗିଥିବା ଏପରି ଗୋଟିଏ ସ୍ତମ୍ଭ।

ତାମିଲନାଡୁରାଜ୍ୟରେ କାବେରୀ ନଦୀ ଉପରେ ନିର୍ମିତ ଗୋଟିଏ ବୃହତ୍ ପ୍ରାଚୀନ ବନ୍ଧ କାଲାନାଇ ନାଁରେ ଏହା ପରିଚିତ। ଚୋଳବଂଶର ରାଜା କାରିକାଲନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଆନୁମାନିକ ପ୍ରଥମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଏହାର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଜଳ ବଣ୍ଟନ ଓ ଜଳ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ପୃଥିବୀର ସବୁଠାରୁ ପୁରୁଣା ତଥା ଏବେ ବି ବ୍ୟବହୃତ ନଦୀବନ୍ଧମାନଙ୍କ ମଧ୍ଯରେ ଏହାର ଗଣନା କରାଯାଇଥାଏ।
କାଲାନାଇ କାବେରୀ ନଦୀର ମୁଖ୍ଯ ସ୍ରୋତ ଉପରେ ଅମଶୃଣ ପଥରରେ ନିର୍ମିତ ୩୨୯ମିଟର ଲମ୍ବା ଓ ୨୦ମିଟର ଓସାରର ଏକ ବିଶାଳକାୟ ନଦୀବନ୍ଧ। କାବେରୀନଦୀରେ ଜଳ ପ୍ରବାହ ଅଧିକ ରଖିବା ଓ ବନ୍ୟା ଜଳକୁ କୋଲିଡ୍ୟାମ ନଦୀକୁ ମୁହାଁଇଦେବା ଏହି ବନ୍ଧର ମୁଖ୍ଯ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା। ନଦୀବନ୍ଧଟି ଏଯାବତ୍ ଅକ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ଅବସ୍ଥାରେ
ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟର ଅଭିଯନ୍ତୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍କୃଷ୍ଟତାର ମାନକ ପାଲଟିଛି।ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର କୋଲିଡ୍ୟାମ୍ ନଦୀ ବନ୍ଧର ନିର୍ମାତା ସାର୍ ଆର୍ଥର କଟନ୍ ମଧ୍ଯ କାଲାନାଇର ଉପଯୋଗିତା ବିଷୟରେ ପ୍ରଶଂସା କରିଛନ୍ତି।ପୁରାତନ ଜଳସେଚନ ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ କାଲାନାଇ ବନ୍ଧ ପ୍ରକଳ୍ପ ଦ୍ବାରା ୬୯୦୦୦ଏକର ଜମି ସିଞ୍ଚନ ସୁବିଧା ପାଉଥିଲେ।ବିଂଶଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଏହିପ୍ରକଳ୍ପ ଦ୍ବାରା ସିଞ୍ଚିତ ଜମି ବଢି ବଢି ପ୍ରାୟ ୧୦ଲକ୍ଷ(୧ମିଲିୟନ୍)ରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା।
ବେକମରାଜୀବଙ୍କ ଦ୍ବାରା ବନ୍ଧଟିର ୱିକିମେଡିଆର ଚିତ୍ର।
ଉତ୍ସ: ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୭, ୨୦୦୭ ରାଜ୍ୟସଭାରେ ଚର୍ଚ୍ଚା। ଡିଏମ୍ କେର ଶ୍ରୀ ତିରୁଚି ଶିବଶଙ୍କର ପ୍ରଶ୍ନ।

ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୩୨୫ରୁ ୧୮୫ ମଧ୍ଯରେ ମୌର୍ଯ୍ଯ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ କଳା ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ଯର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥିଲା। ସେ ସମୟର ପ୍ରସ୍ତରର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ଓ ପଲିସ୍ ମୌର୍ଯ୍ଯ ପଲିସ୍ ରୂପେ ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଥିଲା।ମୌର୍ଯ୍ଯ ପଲିସ୍ ଦ୍ବାରା ମୁଖ୍ୟତଃ ବାଲୁକା ଓ ଗ୍ରାନାଇଟ ପ୍ରସ୍ତରର ପୃଷ୍ଠ (ସର୍ଫେସ୍)କୁ ମସୃଣ ଓ ଚିକ୍କଣ କରାଯାଇଥାଏ। ମୌର୍ଯ୍ଯ ପଲିସ୍ ଆମ ଜାତୀୟ ଚିହ୍ନ ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଓ ବାରବରା ଗୁମ୍ଫାର ପ୍ରସ୍ତରକୀର୍ତ୍ତୀରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଏହି କଳା କୌଶଳ ମୌର୍ଯ୍ଯ ମାନଙ୍କ ପତନପରେ ବିଲୁପ୍ତ ହୋଇଯାଇଛି।ପୁରାତତ୍ବବିତ୍ ଜନ୍ ମାର୍ଶାଲଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଏହି କଳା କୌଶଳରୁ ମୌର୍ଯ୍ଯ ସମୟର ପ୍ରତି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିହିତ ଅସାଧାରଣ ଯଥାର୍ଥତା ଓ ପରିଶୁଦ୍ଧତା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ, ଯାହାର ସମକକ୍ଷ ହେବାର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଏଥେନ୍ସର ସୂକ୍ଷ୍କ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରାସାଦଗୁଡିକରେ ବି ନାହିଁ। ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପଲିସ୍ କଳା କୌଶଳ କାହା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବେସିତ ତାହା ଜଣାପଡିନାହିଁ।ଦିଦାର୍ଗଂଜ୍ ଯକ୍ଷୀ, ଯାହାଙ୍କୁ ଭାରତର ମୋନାଲିସା କୁହାଯାଏ, ମୌର୍ଯ୍ଯ ପଲିସ୍ ର ଏକ ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ଉଦାହରଣ। ଐତିହାସିକ ମାନେ ଏହି କଳାକୃତିର ନିର୍ମାଣ ସମୟକୁ ନେଇ ଦ୍ବନ୍ଦରେ, ଏଥିରେ ଯେ ମୌର୍ଯ୍ଯ ପଲିସ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି ସେ ବିଷୟ ନିର୍ଦ୍ବନ୍ଦ।

ସୌଜନ୍ୟ: ୱିକିପେଡିଆ
ଚିତ୍ର: ଏସ୍ ଆର୍ ରାମାନୁଜମ୍।

ରାଣୀଙ୍କ ଭାୱ ଗୁଜରାଟର ମେହେସାନ୍ ନିକଟସ୍ଥ ପଟାନରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହା ବିଖ୍ୟାତ୍ ପଟାନ୍ ଶାଢୀ ପାଇଁ ବି ପ୍ରସିଦ୍ଧ। ୧୧୦୦ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଉଦୟମାତିଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଷ୍ଟେପ୍ ୱେଲ୍, ତାଙ୍କ ସ୍ବାମୀଭୀମଙ୍କୁ ମନେ ପକାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ଯରେ ତିଆରି କରିଥିଲେ।୧୯୪୦ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ଅଜଣା ଥିଲା ଓ ଏହା ଉପରେ ଧୂଳି ବି ଜମିଯାଇ ଥିଲା। ୟୁନେସ୍କୋ ଦ୍ବାରା ଏହିସ୍ଥାନ ଗୋଟିଏ ପୁରାତନ ସଂସ୍କୃତି ସ୍ଥାନ ହିସାବରେ ପରିଗଣିତ ହେଲା।
ଷ୍ଟେପ୍ ୱେଲ୍ ଏକ ଓଲଟା ମନ୍ଦିର ଓ ଏଥିରେ ସାତଟି ସ୍ତର ରହିଛି। ପ୍ରତିସ୍ତର ସିଡି ଦ୍ବାରା ମଧ୍ଯରେ ଥିବା ବୃତ୍ତାକାର କୁଅସହ ସଂଯୁକ୍ତ। ଷ୍ଟେପ୍ ୱେଲ୍ ରେ ୫୦୦ବଡ ଓ ଏକ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଛୋଟ କଳାକୃତି ରହିଛି। ଏଥିରେ ୨୧୨ଟି ସ୍ତମ୍ଭ ଅଛି ଏବଂ ଏହାର ଛବି ଶହେ ଟଙ୍କିଆ ନୋଟ୍ ରେ ଦିଆଯାଇଛି।
ଚିତ୍ର ସୌଜନ୍ୟ:ଏସ୍ ଆର୍ ରାମାନୁଜମ୍

ହୟଶାଳା ଯୁଗରେ କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ହାସନର ଚତୁର୍ଦିଗରେ କଳା,ଭାସ୍କର୍ଯ୍ଯ ଓ ସଭ୍ୟତାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥିଲା। ହୟଶାଳାର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମନ୍ଦିର ମାନଙ୍କ ମଧ୍ଯରେ ବେଲୁରର ଚେନାକେଶବ ମନ୍ଦିର, ହାଲେବିଦୁରର ହୟସାଲେଶ୍ବର ମନ୍ଦିର, ସୋମନାଥପୁରାର କେଶବ ମନ୍ଦିର ଅନ୍ୟତମ। ଏ ମନ୍ଦିର ଗୁଡିକ ୨୦୨୩ମସିହାରେ ୟୁନେସ୍କୋ ଦ୍ବାରା ବିଶ୍ବ ଐତିହ ମାନ୍ୟତା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି। ଏଥିରୁ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ଏବେ ବି ଦେବପୂଜା କରାଯାଉଛି। ମନ୍ଦିର ଗୁଡିକର ମୁଖ୍ଯ ଆକର୍ଷଣ ହେଉଛି ଏଥିରେ ଥିବା ଉଜ୍ଜଳ ଓ ଚିକ୍କଣ ସ୍ତମ୍ଭ ସମୂହ।
ସ୍ତମ୍ଭରେ ଚିତ୍ରିତ କଳା ଓ ମସୃଣତା କୌଣସିଗୁଣରେ ଆଜିକାର ମେସିନକାମଠାରୁ କମ ନୁହେଁ।
ଏହି କଳାକୃତି ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଅଥବା କୌଣସିପ୍ରକାର ପୁରୁଣାକାଳିଆ ଲେଦ ମେସିନରେ ତିଆରି, ଏନେଇ ଐତିହାସିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ଯରେ ମତ ବିଭେଦ ରହିଛି।ଏ ସ୍ତମ୍ଭ ସମୂହର ଅଦ୍ଭୁତ କଳା ଆମକୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଚକିତ କରିଥାଏ।
ସୌଜନ୍ୟ:https//whc.unesco.org/en/list/1670/
ଚିତ୍ର: ଏସ୍.ଆର୍.ରାମାନୁଢମ୍

କେତେକ ପୁରାତନ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତୀୟ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିରରେ ନିଦା ଗ୍ରାନାଇଟ ପଥରରେ ତିଆରି ସ୍ବର ବାହାରୁଥିବା ସ୍ତମ୍ଭ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଏହି ଧ୍ବନି କରୁଥିବା ସ୍ତମ୍ଭଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟତଃ ଗୋଟିଏ ଗ୍ରାନାଇଟ ପଥରରୁ ତିଆରି ଓ ଏଗୁଡିକର ଲମ୍ବ, ବ୍ୟାସ ଏବଂ ଚଟାଣ ତଥା ଛାତ ସହ ସଂଯୋଗୀକରଣ ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ଏଥିରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଶବ୍ଦକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇଥାଏ। ସ୍ତମ୍ଭଗୁଡିକୁ ବାଡେଇଲେ ବା ଏଥିରେ କଣା କରି ଫୁଙ୍କିଲେ ଏଥିରୁ ଶବ୍ଦ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ। ଏ ସ୍ତମ୍ଭ ଗୁଡିକ ଶୃତି ନାମରେ ପରିଚିତ। ଶୃତି ସ୍ତମ୍ଭ ଗୁଡିକରୁ ମୌଳିକ ରାଗ ବା ସ୍ବର ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ। ସେହିପରି ଗଣ ସ୍ତମ୍ଭ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ରାଗ ତଥା ଲୟ ସ୍ତମ୍ଭ ତାଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କ ମତରେ ଗ୍ରାନାଇଟ ପଥର ଚୟନ ସାବଧାନତାର ସହ କରାଯାଇ ଏହି ଘଣ୍ଟା ଶବ୍ଦ ଉତ୍ପନ୍ନ କରୁଥିବା ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ ସ୍ତମ୍ଭ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇପାରିଛି ଯାହାକୁ ବାଡେଇବା ବା ଘଷିବା ଦ୍ବାରା ଧ୍ବନି ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଛି।

ଚିତ୍ର: ୱିକିମେଡିଆରୁ ହାମ୍ପିର ଧ୍ବନି ଉତ୍ପନ୍ନକାରୀ ସ୍ତମ୍ଭ-ନବୀନକୁମାର
ସୌଜନ୍ୟ: ପ୍ରସାଦ ଓ ରାଜାଭେଲଙ୍କ ରଚିତ “ଧ୍ବନି ଉତ୍ପନ୍ନକାରୀ ସ୍ତମ୍ଭ ଓ ସଙ୍ଗୀତମୟ ପଥରରାଜି।”ଷ୍ଟିଭେନ୍ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ ଅଫ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି, ହୋବୋକେନ୍।

ଇତିହାସରେ ଫିରୋଜ ଶାହ ତୋଗଲକଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ମିଶ୍ରିତ ମତାମତ ମିଳେ।ସେ ତାଙ୍କ ନିର୍ଦୟତା ଓ ପକ୍ଷପାତିତା ପାଇଁ ପରିଚିତ। ୧୪ଶହ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସିନ୍ଧୁ ଗଙ୍ଗା ଯମୁନା ଅବବାହିକାରେ ଏକ ବୃହତ୍ କେନାଲ ଜଳସେଚନ ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ମାଣ କରାଇଥିଲେ।ଫିରୋଜ ଶାହ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ନିମିତ୍ତ ତତ୍କାଳୀନ ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ବ୍ଯବସ୍ଥାର ଉନ୍ନତି କରିବାସହ ଏହାକୁ ଆଗକୁ ବଢାଇଥିଲେ। ତାହା ପୂର୍ବରୁ ଦିଲ୍ଲୀର ଚୌହାନ ଓ ତୋମର ବଂଶୀୟ ଶାସକମାନେ କେନାଲ ଓ କୁଅ ଆଦିରେ ଅନେକ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ କରିଥିଲେ। ଆଜି ବି ସୁରଜକୁଣ୍ଡ ଜଳାଶୟ ସେମାନଙ୍କ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିର ପରିଚୟ ଦିଏ। ଦିଲ୍ଲୀର ଜନାବହୁଳ କନୋଟପ୍ଲେସ୍ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥିତ ଉଗ୍ରସେନ ଜଳାଶୟ ଅନ୍ୟ ଏକ କୃତି।ଗୁଜରାଟ, ରାଜସ୍ଥାନ, କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ଓ ହରିଆନା ଆଦି ରାଜ୍ୟଗୁଡିକ ସେମାନଙ୍କର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟମୟ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ପୁଷ୍କରଣୀ ଗୁଡିକ ପାଇଁ ପରିଚିତ।

ଫିରୋଜ ଶାହଙ୍କ ନିର୍ମିତ କେନାଲଗୁଡିକ ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ଚାଷ ଜମିକୁ ପାଣି ଯୋଗାଇବା ସହ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଖରେ ପାଣି ପହଞ୍ଚାଇ ଥିଲା।ମଧ୍ୟଯୁଗର କୌଶଳରେ ନିର୍ମିତ ଏ କେନାଲ ସମୂହଙ୍କୁ ୧୮୫୦ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ତାଙ୍କ ସିଞ୍ଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅଂଶରେ ପରିଣତ କଲେ। ସ୍ବାଧୀନତା ପରେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆହୁରି ବିସ୍ତାର କରାଯାଇଛି।
ଚିତ୍ର:ଦିଲ୍ଲୀର ଫିରୋଜ ଶାହ କୋଟଲାର ଜଳାଶୟ। ୱିକିମେଡିଆରୁ କୁମାର ଏସ୍ ଏସ୍.ପି ଙ୍କ ଦ୍ବାରା।
ସୌଜନ୍ୟ:’ Detailed Study of Irrigation Canal’, Sapan Kumar et al, IRJMETS, Dec2022′

ପୁରାତନ ସମୟରୁ ଭାରତର ପୂର୍ବ ଓ ପଶ୍ଚିମ ସଡକ ପଥରେ ସଂଯୁକ୍ତ। ମୌର୍ଯ୍ଯମାନଙ୍କ ସମୟ(ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୩୨୨-୧୮୫)ରୁଏହି ସଡକ ମାର୍ଗର ଭାରତର ରାଜନୈତିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଜୀବନରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଭୂମିକା ରହିଆସିଛି।ବ୍ୟବସାୟର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଲାଗି ବ୍ୟବହୃତ ଏହି ସଡକପଥର ବିକାଶ ଲାଗି ଶେରଶାହ ସୁରୀ ବହୁତ ଉନ୍ନତି କରାଇଥିଲେ।ସେ ଏହାକୁ ସଡକ-ଇ-ଆଜମ୍(ବିଶିଷ୍ଟ ସଡକ) ନାଁ ଦେଇଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏହାକୁ ଆହୁରି ଅଧିକ ଉନ୍ନତ କରି ଏହାର ନାଁ ଗ୍ରାଣ୍ଡ ଟ୍ରଙ୍କ ରୋଡ ରଖିଲେ। ପନ୍ଦର ଶହ ମାଇଲ ଦୀର୍ଘ ଏହି ସଡକ କୋଲକତା ଓ ପେଶାୱାର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅବିଛିନ୍ନ ଯୋଗାଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କଲା।କେତେକ ଓସାରିଆ ନଦୀକୁ ଛାଡି ଏହି ସଡକପଥରେ ଥିବା ସବୁ ନଦୀ ଉପରେ ସ୍ଥାୟୀ ବ୍ରିଜ୍ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା।
ସ୍ବାଧୀନତା ପରେ ଏହି ସଡକପଥ ଏନ୍.ଏଚ୍.୧ ଓ ଏନ.ଏଚ୍.୨ ଭାବରେ ପରିଚିତ। ଏହାର ନିର୍ମାଣକର୍ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା ପାଇଁ ସଡକଟିର ନାଁ ଶେରଶାହ ସୁରୀ ମାର୍ଗ ରଖାଯାଇଛି।ଶେରଶାହ ଦ୍ବିତୀୟ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ହୁମାୟୁନଙ୍କୁ ଭାରତରୁ ତଡି ଦେଇ ୧୫୪୦ରୁ ୧୫୪୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ।୧୫୫୬ରେ ହୁମାୟୁନ
ଶେରଶାହଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ନିଜ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଫେରିପାଇଥିଲେ।
ୱିକିମେଡିଆରୁ ଆନୀତ ଛବିଟିରେ ଶେରଶାହ ସଡକପଥର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ଯ ତଦାରଖ କରୁଥିବାର କାଳ୍ପନିକ ଚିତ୍ର- ଆମ୍ବ୍ରୋଜ ଡୁଡଲୀଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଅଙ୍କିତ।
ସୌଜନ୍ୟ:Grand Trunk Road: Continuity & Change’, Dr Nasir Raza Khan, International Journal of Applied Research 2017.

ଗୋଟିଏ କଠିନ ପଥରକୁ କାଟି ‘ନାମଡାଙ୍ଗ ଶିଳା ସାକୁ’ ବ୍ରିଜ୍ ନିର୍ମିତ। ଆସାମର ଶିବସାଗରଠାରେ ନାମଡାଙ୍ଗ ନଦୀ ଉପରେ ଏହା ଅବସ୍ଥିତ। ୧୭୦୩ରେ ସ୍ବର୍ଗଦେଓ ରୁଦ୍ର ସିଂହାଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ଏହି ବ୍ରିଜ୍ ବଙ୍ଗୀୟ ଶ୍ରମିକ ମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା। ସେ ଆସାମର ଅହୋମ ରାଜା ମାନଙ୍କ ମଧ୍ଯରେ ସବୁଠାରୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରାଜା ଥିଲେ। ବ୍ରିଜ୍ ଟିର ଦୈର୍ଘ୍ଯ ୬୦ମିଟର ଓ ପ୍ରସ୍ଥ ୬.୫ମିଟର। ଏଥିରେ ଛଅଟି କଲଭର୍ଟ ଅଛି। ଏନ୍.ଏଚ୍.୩୭ର ସବୁ ଟ୍ରାଫିକର ଭାର ଏହା ଆଜିଯାଏ ସମ୍ଭାଳି ଆସିଛି।

ସୌଜନ୍ୟ:
https://sivasagar.assam.gov.in/tourist-place-details/334
ଚିତ୍ର:https//www.tripuntold.com/assam/sivasagar/namdang-stone-bridge/

୧୮୦୦ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭରେ ସୱାଇ ଜୟ ସିଂ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ଜୟପୁର ସହର ପରିକଳ୍ପନା କଲେ। ୧୭୯୯ରେ ସୱାଇ ପ୍ରତାପ ସିଂ ଏହି ସହରରେ ହାୱା ମହଲ ନିର୍ମାଣ କରାଇଲେ।ପ୍ରତାପ ସିଂ ନିଜେ କୃଷ୍ଣ ଭକ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ଏହି ପ୍ରାସାଦଟିକୁ ତାଙ୍କରି ମୁକୁଟ ଆକୃତିରେ ନିର୍ମାଣ କରାଇଥିଲେ। ଏହା ୮୭ଫୁଟ ଉଚ୍ଚ ଓ ଏଥିରେ ୯୫୩ଟି ସୁସଜ୍ଜିତ ଲୋୱର୍ଡ ଝରକା ଖଚିତ। ରାସ୍ତାରୁ ଦେଖିଲେ ଜାଣିହୁଏ ନାହିଁ କି ଏହା ପ୍ରାସାଦର ପଛପଟ। ଏପ୍ରକାର ନିର୍ମାଣର ମୁଖ୍ଯ ଉଦ୍ଦେଶ୍ଯ ଥିଲା ପ୍ରାସାଦର ନାରୀମାନେ ପ୍ରତ୍ୟହ ରାସ୍ତାର ଦୃଶ୍ଯ ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେ ବି ତାଙ୍କୁ କେହି ଦେଖିପାରିବେ ନାହିଁ। ଉଚ୍ଚ ତାପମାନଯୁକ୍ତ ଜୟପୁର ସହରରେ ପ୍ରାସାଦଟି ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଶୀତଳ ପରିବେଶ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲା। ବାୟୁର ପ୍ରବାହ ଅନୁସାରେ ପ୍ରାସାଦର ଦିଗ ପୂର୍ବରୁ ପଶ୍ଚିମକୁ ରଖାଯାଇଛି।ପଶ୍ଚିମର ରାଜବଗିଚାର କୃତ୍ରିମ ଝରଣାରୁ ଜଳକଣା ସଂଗ୍ରହ କରି ଶୀତଳବାୟୁ ୯୫୩ଟି ଝରକା ଦେଇ ପ୍ରାସାଦ ଭିତରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ଓ ଭେନ୍ଚୁରୀ ପ୍ରଭାବ ଦ୍ବାରା ଶୀତଳତା ପ୍ରଦାନ କରେ। ଗୋଟିଏ ସଂକୁଚିତ ପଥରେ ଏହାକୁ ପ୍ରବାହିତ କରାଯିବାରୁ ଏହା ଗତିଶୀଳ ହୁଏ ଓ ଏହାର ଚାପ କମିଯାଏ। ହାୱାମହଲର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ‘ବାୟୁ ପ୍ରାସାଦ’।(palace of wind)।

ୱିକିମେଡିଆରୁ ହାୱାମହଲର ଚିତ୍ର। ମାର୍ସିନ ବାୟାଲେକଙ୍କ ଦ୍ବାରା। ସୌଜନ୍ୟ: Hawa Mahal: How India’s ‘Palace of Wind ‘ was ahead of its time.

ଦର୍ପଣ ତିଆରିର ଏକ ଅନନ୍ୟ ଗତାନୁଗତିକ କୌଶଳ ଆର୍ଣାମୁଲାରେ ଏବେ ବି ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ। ଏଠାରେ ବିନା ସୀସାରେ ୩୩%ଟିଣ ମିଶାଇ ଏକ ବ୍ରୋଞ୍ଜ ଢଳେଇ ହୁଏ। ଏହାର ପ୍ରତିଫଳନ କ୍ଷମତା ଅଧିକ ଓ ପାରଦ ଲେପିତ ଆଧୁନିକ କାଚ ଦର୍ପଣ ସମକକ୍ଷ। ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନ ମାନଙ୍କରେ ବ୍ରୋଞ୍ଜ ଦର୍ପଣ ବ୍ୟବହାର ଦେଖାଗଲେ ବି ଏଥିରେ କମ୍ ଟିଣ(୨୫%) ଓ ସୀସା ମିଶୁଥିବା ଯୋଗୁଁ ଏହାର ପ୍ରତିଫଳନ କ୍ଷମତା ବେଶୀ ନୁହେଁ।
ପୁରାତନ ଭାରତ କଂସା ଓ ପିତ୍ତଳର ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ଯ କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା।
ତୃତୀୟ ସହସ୍ରାବ୍ଦୀର ସୈନ୍ଧବ ଉପତ୍ୟକା ସଭ୍ୟତାରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ନୃତ୍ୟାଙ୍ଗନା, ବ୍ରୋଞ୍ଜ ବ୍ୟବହାରରେ ସେକାଳର ଭାରତର ପାରଦର୍ଶିତା ଦର୍ଶାଏ। ନବମ ଓ ଦଶମ ଶତାବ୍ଦୀର ଚୋଳ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ପାଞ୍ଚଟି ଧାତୁର ମିଶ୍ରିତ ବ୍ରୋଞ୍ଜରେ ନିର୍ମିତ ନଟରାଜଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଭାରତର ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜ୍ଞାନବିକାଶର ପରିଚାୟକ।
ଆଲେକଜାଣ୍ଡାରଙ୍କ ସମୟରେ ଗ୍ରୀକ୍ ମାନେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ଯରେ
ବ୍ରୋଞ୍ଜ ବାସନ ଖାଇବା ପଦାର୍ଥ ରଖିବାପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି।ଏହି ବ୍ରୋଞ୍ଜ ତିଆରିରେ ଟିଣର ସଠିକ ୨୩% ମାତ୍ରା ରହିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଟିଣର ଭାଗ ଠିକ ନ ରହିଲେ ଆଲୟଟି ଭଙ୍ଗୁର ହୋଇଥାଏ ଓ ପାତ୍ର ଜଙ୍କ ଧରେ ଓ ଏଥିରେ ଖାଇବା ପଦାର୍ଥ ରଖିବା ଯୋଗ୍ୟ ରହେ ନାହିଁ।
ଭାରତୀୟ ମାନେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଧରଣର(ତିରିଶ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅ,ଧିକ ଜିଙ୍କ୍) କଂସା ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତି। ଏହା ଦୀର୍ଘ ଦିନ ଯାଇଥାଏ। କିଛି ଦଶନ୍ଧି ପୂର୍ବରୁ ଏହା ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ଶିଳ୍ପ ଥିଲା।ରାଜସ୍ଥାନର ଜେୱାର ନାମକ ସ୍ଥାନରେ ବିଶୁଦ୍ଧ ଜିଙ୍କ୍ ନବମ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ବ୍ୟବସାୟିକ ଭିତ୍ତିରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଥିଲା। ଅନେକ ଶତାବ୍ଦୀ ପରେ ଚୀନ୍ ଓ କେତେକ ଇଉରୋପିଆନ ଦେଶରେ ବିଶୁଦ୍ଧ ଜିଙ୍କ୍ ଉତ୍ପାଦନ କୌଶଳ ବିକାଶ ଲାଭ କରିଥିଲା।ପୃଥିବୀର ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନଗୁଡିକରେ କଂସା ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ସିମେଣ୍ଟ ମିଶାଇବା ପରି ଜିଙ୍କ୍ କୁ ମିଶାଇ କଂସାର ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଉଥିଲା। ଯେଉଁଥିରେ ଜିଙ୍କ୍ ର ଭାଗ ତିରିଶ ପ୍ରତିଶତରୁ କମ ରହୁଥିଲା।
ସୌଜନ୍ୟ: ଆଲ୍ ବୋର୍ଗ ଡେନମାର୍କର ଡା.ଅନିଲ୍ ସୁରୀଙ୍କ ଭାରତରେ ଧାତବ ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ପର୍କିତ ୟୁଟ୍ୟୁବ୍ ଭାଷଣରୁ ନିଆଯାଇଛି।
ଫୋଟୋ:Aranmulakannadi.org