ಬಂಕಿಮ್ ಚಂದ್ರ ಚಟ್ಟೋಪಾಧ್ಯಾಯ ಅವರೊಂದು ರಹಸ್ಯಮಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ. 1838ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಅವರು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದವರು. ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 30 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಿರೋಧಿ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡ, ಅಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳಿ ಕಾದಂಬರಿಗಳನ್ನು ಅವರು ರಚಿಸಿದರು. ಅವರ ‘ಆನಂದ ಮಠ’ ಕಾದಂಬರಿಯಿಂದ ಜನ್ಮತಾಳಿದ ‘ವಂದೇ ಮಾತರಂ’ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಹೃದಯದ ಗೀತೆಯಾಯಿತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಅದು ರಾಷ್ಟ್ರಗೀತೆಯ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆಯಿತು, ರಾಷ್ಟ್ರಗೀತೆಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಗೌರವವನ್ನು ಗಳಿಸಿತು. ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಉತ್ತರೋತ್ತರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಅವರು ನಮ್ಮ ಭಾರತೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆಳವಾದ, ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಆದರೆ, ವಿಚಿತ್ರವೆಂದರೆ, ಅವರ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಗಾಗಿ ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷೆಯ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾಗಲು ಅವರಿಗೆ ಕೃಪಾಂಕದ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು.
ಭಗವಾನ್ ಕೃಷ್ಣನ ಮಹಾ ಆರಾಧಕರಾಗಿದ್ದ ಅವರು, ಕೃಷ್ಣನ ಮಾನವೀಯ ಗುಣಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು ‘ಕೃಷ್ಣ ಚರಿತ್ರ’ ಎಂಬ ಕೃತಿಯನ್ನು ಬರೆದರು. ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ: “ನನ್ನ ದೇವರ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕತೆಗಳ ಹಿಂದೆ ಮರೆಯಾಗಿರುವುದು ಒಂದು ಶುದ್ಧ, ಆದರ್ಶ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ. ಕೃಷ್ಣನಂತಹ ಉನ್ನತ ಚರಿತ್ರೆ ಮಾನವ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಸಿಗದು.” ‘ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೃಷ್ಣ’ನನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಲು ಅವರು ಬಳಸಿದ ವಿಧಾನವು ಮುಂದಿನ ಸಂಶೋಧಕರಿಗೆ ಒಂದು ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯಾಯಿತು.

ಆಕರ: “ಕೃಷ್ಣ ಚರಿತ್ರ”, ಅಲೋ ಶೋಮ್ ಅವರ ಅನುವಾದ
ಚಿತ್ರಕೃಪೆ: https://www.goodreads.com/book/show/68590649

1872ರಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಅರೋಬಿಂದೊ ಘೋಷ್ ಅವರು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದರು. ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಂಗ್ಲರ ಭೋಗಜೀವನದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದ್ದ ಅವರು, ತಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಯ ಮೂಲಗಳ ಹುಡುಕಾಟದಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅವರು ಬರೋಡ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಪರ ಸೇವೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾದರು. 1906ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳ ವಿಭಜನೆಯ ನಂತರ, ಅವರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ಕೊಲ್ಕತ್ತಾಗೆ ಬಂದು, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಳವಳಿಯ ಮೊದಮೊದಲ ನಾಯಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದರು. ಅವರು ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕಾನೂನಿನ ಕ್ರಮಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗಿ ಕಠಿಣ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಸೆರೆಮನೆಯ ಕಠೋರ ಜೀವನವು ಅವರನ್ನು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಯತ್ತ ತಿರುಗಿಸಿತು. ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ: “ನನ್ನನ್ನು ಲೋಕಸಂಪರ್ಕದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದ ಸೆರೆಮನೆಯನ್ನು ನಾನು ನೋಡಿದೆ; ಆದರೆ ಇದೀಗ ನನ್ನನ್ನು ಬಂಧನದಲ್ಲಿರಿಸಿರುವುದು ಸೆರೆಮನೆಯ ಎತ್ತರದ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಆ ಭಗವಂತ ವಾಸುದೇವನೇ ನನ್ನನ್ನು ಸುತ್ತಲೂ ಆವರಿಸಿದ್ದಾನೆ.”
1910ರಲ್ಲಿ ಅವರು ರಾಜಕೀಯದಿಂದ ನಿವೃತ್ತರಾಗಿ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಪಿತರಾಗಲು ಪಾಂಡಿಚೇರಿಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಅವರ ಬರೆಹಗಳು ‘ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ, ತಾತ್ವಿಕ ಅಥವಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ’ ಅಂಶಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ: “ನಾವು ಗೀತೆಯನ್ನು ಸಹಾಯ ಮತ್ತು ಬೆಳಕಿಗಾಗಿ ಸಮೀಪಿಸುತ್ತೇವೆ; ನಮ್ಮ ಗುರಿಯು ಅದರ ಸಾರಭೂತವಾದ ಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ವರ್ತಮಾನ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತಿರಬೇಕು, ಅದರಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಜನಾಂಗವು ತನ್ನ ಉನ್ನತ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಆಚರಿಸಬೇಕಾದದ್ದನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.”

ಆಕರ: ಶ್ರೀ ಅರೋಬಿಂದೊ; ‘ಟೇಲ್ಸ್ ಆಫ್ ಪ್ರಿಸನ್ ಲೈಫ್’ (ಸೆರೆಮನೆಯ ಬದುಕಿನ ಕತೆಗಳು),
‘ಎಸೇಯ್ಸ್ ಆನ್ ದಿ ಗೀತಾ’ (ಗೀತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಬಂಧಗಳು)

ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಶ್ಲೋಕಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಬರೆದರು. ಅವರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ನವೀನವಾಗಿತ್ತು: “ಗೀತೆಯು ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿವರಣೆಯಲ್ಲ. ಇದು ಸೋದರ ಸಂಬಂಧಿಗಳ ನಡುವಿನ ಯುದ್ಧದ ವರ್ಣನೆಯೂ ಅಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ಒಳ್ಳೆಯತನ ಮತ್ತು ಕೆಡುಕಿನ ಎರಡು ಸ್ವಭಾವಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷದ ಚಿತ್ರಣವಾಗಿದೆ. ನೀವು ಗೀತೆಯೊಳಗೆ ಎಷ್ಟು ಆಳಕ್ಕಿಳಿದು ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತೀರೋ, ಅಷ್ಟೂ ಗಾಢವಾದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತೀರಿ.”
ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಬದುಕಿನ ಸಂಶಯದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಕೇಳುವಂತೆ ಸಲಹೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಅವರು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಸಮಾನವೆಂದು ಭಾವಿಸಿದರು: “ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯು ನಮ್ಮ ದೇಹವೇ ಆಗಿದೆ. ಕೃಷ್ಣನು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ದೇವರಾಗಿದ್ದಾನೆ, ಒಂದು ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಗಡಿಯಾರದ ಟಿಕ್‌ಟಿಕ್ ಶಬ್ದದಂತೆ, ಶುದ್ಧವಾದ ‘ಚಿತ್ತ’ದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮೆಲುನುಡಿಗಳನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಪ್ರಚೋದಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ, ಆತ್ಮಶುದ್ಧಿಯ ಕೀಲಿಯಿಂದ ‘ಚಿತ್ತ’ದ ಗಡಿಯಾರವನ್ನು ತಿರುಗಿಸದಿದ್ದರೆ, ಒಳಗಿರುವ ದೇವರು ತಾನಿರುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲೇ ಇದ್ದರೂ, ಆ ಟಿಕ್‌ಟಿಕ್ ಶಬ್ದವು ಇನ್ನು ಕೇಳಿಸದು.”

ಆಕರ: ಎಂ.ಕೆ. ಗಾಂಧಿ, “ಭಗವದ್ಗೀತಾ”

ರಾಜಾಜಿ’ ಎಂದು ಅಕ್ಕರೆಯಿಂದ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿಯವರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯ ಪಥಪ್ರದರ್ಶಕರಾಗಿದ್ದರು. 1948ರಿಂದ 1950ರವರೆಗೆ ಭಾರತ ಒಕ್ಕೂಟದ ಎರಡನೇ ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು, ಇದು 1950ರಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಗಣರಾಜ್ಯವಾಗಿ ಘೋಷಿತವಾಗುವವರೆಗೆ. ನಂತರ ಅವರು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಪ್ರಮುಖ ನಾಯಕರಾದರು.
ಅವರು ಹೊರತಂದ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಸರಳ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಆವೃತ್ತಿಗಳ ಪುಸ್ತಕಗಳಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಇವು ಲಕ್ಷಾಂತರ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟವಾಗಿವೆ. ತಮ್ಮ ಗೀತೆಯ ಕುರಿತ ಪುಸ್ತಕವು ಯುವಕರಿಗೆ ಹೇಗೆ ಸಹಾಯಕವಾಗಬಹುದು ಎಂದು ರಾಜಾಜಿಯವರು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ: “ಈ ಪುಸ್ತಕವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಕೈಪಿಡಿಯಾಗಿ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಈ ಚಿಕ್ಕ ಪುಸ್ತಕವು ಹಳೆಯ ಕತೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಬರುವ ತಂದೆಯು ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಯತ್ನದಂತಿದೆ. ಆ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಕುಟುಂಬದ ತೋಟದಲ್ಲಿರುವ ನಿಧಿಯ ಸಲುವಾಗಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಅಗೆಯಲು ಹೇಳಲಾಯಿತು. ಆಗ ಚಿನ್ನವು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಸಿಕ್ಕಿತು, ಆದರೆ ಅದು ಮಡಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿಗೂಢವಾಗಿದ್ದ ನಿಧಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಶ್ರಮದ ಫಲವಾಗಿ, ಸಮೃದ್ಧ ಬೆಳೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯಿತು. ಇಲ್ಲಿರುವ ಲೇಖಕನ ಬರೆಹಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವೇನೂ ಇಲ್ಲ, ಆದರೆ ಇದು ಓದುಗರನ್ನು ಗೀತಾನ್ವೇಷಣೆಗೆ ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದರೆ, ನಮ್ಮ ಅಮೂಲ್ಯ ಪಿತ್ರಾರ್ಜಿತ ಆಸ್ತಿಯಾದ ಗೀತೆಯು, ಶ್ರಮಿಸುವ ಜೀವಕ್ಕೆ ಫಲವತ್ತಾದ ಫಸಲನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.”

ಚಿತ್ರಕೃಪೆ: https://www.goodreads.com/book/show/35049196-the-bagavad-gita

ಲೋಕಮಾನ್ಯ ಬಾಲ ಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕಾಲದ ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು “ಸ್ವರಾಜ್ಯ ನನ್ನ ಜನ್ಮಸಿದ್ಧ ಹಕ್ಕು” ಎಂಬ ತಮ್ಮ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಘೋಷವಾಕ್ಯದ ಮೂಲಕ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಸಿದರು. ಅವರು ವೇದಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಐತಿಹಾಸಿಕತೆಯ ಕುರಿತು ಅನೇಕ ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ತ್ಯಾಗ ಅಥವಾ ಭಕ್ತಿಗಿಂತ ಕರ್ಮದ ಮೇಲೆ ಒತ್ತು ನೀಡಲು ಅವರು ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ‘ಗೀತಾ ರಹಸ್ಯ’ವನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ: “ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ನನ್ನನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದ ಕಾರಣವನ್ನು ಮೊದಲಿಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ಇನ್ನೂ ಬಾಲಕನಾಗಿದ್ದಾಗ, ನನ್ನ ಹಿರಿಯರು ನನಗೆ ಆಗಾಗ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು, ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಮತೀಯ ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ನಿಜವಾದ ದಾರ್ಶನಿಕ ಜೀವನವು, ಪ್ರತಿದಿನದ ನೀರಸವಾದ ಬದುಕಿನೊಂದಿಗೆ ಮೇಳನವಿಲ್ಲದಂತಿವೆ. ಒಬ್ಬನು ಲೋಕ ಮತ್ತು ದೇವರೆಂಬ ಎರಡು ಒಡೆಯರಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಲಾರ. ನಾನು ನನ್ನೊಳಗೆ ರೂಪಿಸಿಕೊಂಡ ಪ್ರಶ್ನೆಯೆಂದರೆ: ನನ್ನ ಧರ್ಮವು ಮನುಷ್ಯತ್ವದ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಮೊದಲು ಅಥವಾ ಸಾಧಿಸಲು ಸಮರ್ಥನಾಗುವ ಮೊದಲು, ಈ ಲೋಕವನ್ನು ತೊರೆಯಬೇಕೇ ಮತ್ತು ತ್ಯಜಿಸಬೇಕೇ ಎಂದು ಬಯಸುತ್ತದೆಯೇ?”

ಮೂಲ: https://culturalsamvaad.com/bal-gangadhar-tilak-on-the-gita-rahasya/

ಲಾಲ್-ಬಾಲ್-ಪಾಲ್ (ಲಾಲಾ ಲಜಪತ್ ರಾಯ್, ಬಾಲ ಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕ್ ಮತ್ತು ಬಿಪಿನ್ ಚಂದ್ರ ಪಾಲ್) ಎಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ದೇಶಭಕ್ತತ್ರಯರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ನೇರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಯಕರು ಬ್ರಿಟಿಷರೊಂದಿಗೆ ಸಹಕಾರದ ಧೋರಣೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. 1928ರಲ್ಲಿ ಸೈಮನ್ ಕಮಿಷನ್‌ನ ದುರ್ನೀತಿಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಲಾಠಿ ಚಾರ್ಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಲಜಪತ್ ರಾಯ್ ಮೃತಪಟ್ಟರು. ಇದು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಘಟನೆಯಾಯಿತು. ಅವರ ಸ್ವಂತ ತವರಾದ ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ, ಕೃಷ್ಣನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಹಿಂದೂಯೇತರರಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಲೇವಡಿ ಮಾಡುವ ಚರ್ಚೆಗಳಿಂದ ಒಡಕುಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ಅವರು ಚಿಂತಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಈ ತಪ್ಪುಗ್ರಹಿಕೆಗಳನ್ನು ತಿದ್ದಲು ಅವರು ಕೃಷ್ಣನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ‘ಯೋಗಿರಾಜ್ ಕೃಷ್ಣ’ ಎಂಬ ಉರ್ದು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದರು.

ಹಸ್ರತ್ ಮೊಹಾನಿ ಅವರೊಂದು ರಹಸ್ಯಾತ್ಮಕ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವಾಗಿದ್ದರು – ಅನೇಕ ಸಾಧನೆಗಳಿದ್ದರೂ ಜನರಿಗೆ ಚಿರಪರಿಚಿತರಲ್ಲ. ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರವಾದಿಯಾಗಿದ್ದರು, ಅನೇಕರು ‘ಇನ್ಕಿಲಾಬ್ ಜಿಂದಾಬಾದ್’ ಘೋಷವಾಕ್ಯವನ್ನು ಇವರೇ ಚಾಲ್ತಿಗೆ ತಂದರೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟರಾಗಿದ್ದರು, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಕ್ಷದ ಸ್ಥಾಪಕ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ‘ಮೌಲಾನಾ’ ಎಂಬ ಬಿರುದಿನೊಂದಿಗೆ ಸೂಫಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ವಿದ್ವಾಂಸರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರೂ, ಜಿನ್ನಾಹ್‌ ಅವರ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯನ್ನು ಬಹಿಷ್ಕರಿಸುವ ಆದೇಶವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ, ದೇಶ ವಿಭಜನೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು.
ಅವರು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ಭಕ್ತಿಯ ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ಉರ್ದು ಮತ್ತು ಅವಧಿಯ ಭಾಷೆಗಳು ಮಿಶ್ರಿತವಾದ, ಅವರು ‘ಭಾಷಾ’ ಎಂದು ಹೆಸರಿಟ್ಟ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆದರು. ಈ ಕವಿತೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಗಂಗಾ-ಯಮುನಾ ಪ್ರದೇಶದ ಮುಸ್ಲಿಂ ಭಕ್ತಿ ಕವಿಗಳಾದ ರಹೀಮ್‌ ಮುಂತಾದವರು ಮುನ್ನೆಲೆಗೆ ತಂದ ಭಕ್ತಿಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದರು.

ಅವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ (ಮೂಲ ಕವಿತೆ (ಉರ್ದು/ಅವಧಿ):
“ಕುಚ್ ಹಮ್ ಕೋ ಭೀ ‘ಅತಾ ಹೋ ಕಿ ಐ ಹಜರತ್-ಇ-ಕಿರಿಶ್ನ,
ಇಕ್ಲೀಮ್-ಇ-‘ಇಶ್ಕ್ ಆಪ್ ಕೆ ಜೆರ್-ಇ-ಕದಮ್ ಹೈ ಖಾಸ್,
ಹಸ್ರತ್ ಕೀ ಭೀ ಕುಬೂಲ್ ಹೋ ಮಥುರಾ ಮೇಂ ಹಾಜಿರೀ,
ಸುಂತೆ ಹೈಂ ‘ಆಶಿಕೋಂ ಪೆ ತುಮ್ಹಾರಾ ಕರಮ್ ಹೈ ಖಾಸ್”

ಅಂದರೆ, (ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದ):
“ಆದರಣೀಯ ಕೃಷ್ಣ, ನನಗೂ ಕೊಂಚ ಕೃಪೆಯನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಿ,
ಏಕೆಂದರೆ ನಿಮ್ಮ ಪಾದಗಳ ಕೆಳಗೆ ಪ್ರೀತಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಿದೆ.
ಮಥುರೆಯಲ್ಲಿ ಹಸ್ರತ್‌ನ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ,
ನೀವು ಪ್ರೇಮಿಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕರುಣಾಮಯಿಯಾಗಿದ್ದೀರಿ ಎಂದು ಕೇಳಿದ್ದೇನೆ”.

ಈ ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ, 1949ರಲ್ಲಿ ಹಸ್ರತ್ ಮೊಹಾನಿ ಅವರು ಅಂಬೇಡ್ಕರ್‌ರೊಂದಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ಮೂಲ: ಸಿಎಂ ನೈಮ್, ‘ದಿ ಮೌಲಾನಾ ವ್ಹೂ ಲವ್ಡ್ ಕೃಷ್ಣ’, ಇಪಿಡಬ್ಲ್ಯೂ ಏಪ್ರಿಲ್ 2013

ಲೋಹಿಯಾ ಅವರು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮಾನತೆಯ ವಿಚಾರವನ್ನು, ಜಾತಿಯ ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹವನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕುವ ಉದ್ದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಬೆಸೆದು, ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜವಾದದ ಒಂದು ಹೊಸ ರೂಪವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು. ಅವರು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗದ ನಾಯಕರಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾದರು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದೊಳಗಿನ ಸಮಾಜವಾದಿ ಗುಂಪಿನ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದರು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ, ಅವರು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನಿಂದ ಹೊರಬಂದು ನೆಹರೂ ಅವರಿಗೆ ವಿರೋಧವಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷವನ್ನು ರಚಿಸಿದರು.
ನಾಸ್ತಿಕರಾಗಿದ್ದರೂ, ಲೋಹಿಯಾ ಅವರು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ಕೀಳಾಗಿ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ: “ರಾಮ, ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಶಿವ ಭಾರತದ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯ ಮೂರು ಮಹಾನ್ ಕನಸುಗಳು. ರಾಮನು ಸೀಮಿತ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾನೆ, ಕೃಷ್ಣನು ಉತ್ಸಾಹಪೂರ್ಣ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಶಿವನು ಆಯಾಮರಹಿತ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾನೆ, ಆದರೆ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರೂ ಪರಿಪೂರ್ಣರೇ. ಒಬ್ಬನು ಇನ್ನೊಬ್ಬನಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯೇ ಇಲ್ಲ. ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯು ಕೇವಲ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಬಗೆಗಳು, ವರ್ಗಗಳು ಅಥವಾ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ರೂಪಗಳಾಗಿವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಆ ಕ್ಷಣದ ಹಂತಕ್ಕೆ ಸರಿಹೊಂದುವ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯ ಬಗೆಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.”
ಈ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಲೋಹಿಯಾ ಅವರು ಯುವ ಭಾರತ ರತ್ನ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ಮೂಲ: ‘ರಾಮ, ಕೃಷ್ಣ, ಶಿವ’, lohiatoday.com, https://thebiharmail.com/bihar-state-govt-recommends-dr-ram-manohar-lohiya-and-karpoori-thakur-name-for-bharat-ratna/

ಭಗವದ್ಗೀತೆಯು ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರ ಆಜೀವ ಸಂಗಾತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರ ಗುರುಗಳಾದ ರಾಮಕೃಷ್ಣರು, ಗೀತೆಯ ಮೂಲಭೂತ ಅರ್ಥವನ್ನು ಅರಿಯಲು “ಗೀತಾ, ಗೀತಾ, ಗೀತಾ, ಗೀತಾ…” ಎಂದು ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಈ ಪದವನ್ನು ಜಪಿಸಿದರೆ ಸಾಕು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ‘ಗೀತಾ’ ನಾಮವನ್ನು ನಾವು ಜಪಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ನಾವು “ತಾ-ಗೀ, ತಾ-ಗೀ, ತಾ-ಗೀ…” ಎಂದು ಉಚ್ಚರಿಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. “ತಾಗ್/ತ್ಯಾಗ್ ” (ಬೆಂಗಾಲಿ: ত্যাগ, “তগ” ಧಾತು) ಎಂಬ ಪದವು “ತ್ಯಜಿಸುವುದು” ಅಥವಾ “ದೇವರಿಗಾಗಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟುಬಿಡುವವನು” ಎಂಬರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಗೀತೆಯು ನಮಗೆ ನಿಸ್ವಾರ್ಥವಾಗಿರಲು ಮತ್ತು ತ್ಯಾಗಿಯಾಗಿರಲು ಕಲಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ರಾಮಕೃಷ್ಣರು ಬೋಧಿಸಿದರು.

ಮೂಲ: https://vivekavani.com/swami-vivekananda-bhagavad-gita/
ಚಿತ್ರಕೃಪೆ: ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ

ಅವನು, ಪ್ರಾಯಶಃ ತನ್ನ ಜೀವನವನ್ನೇ ಬಲಿದಾನ ಮಾಡಿದ ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿಯ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದ . ಕೇವಲ 18 ವರ್ಷದವನಾಗಿದ್ದಾಗ ಖುದಿರಾಮ್ ಬೋಸ್ ನನ್ನು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವನ ಮುಖದಲ್ಲಿ ನಗು ಇತ್ತು, ಕೈಯಲ್ಲಿ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದಿದ್ದ. ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಅವನ ಕೃತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದಾಗ, ನಗುತ್ತಲೇ, “ನೀವು ಒಪ್ಪಿದರೆ, ನಾನು ನಿಮಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೇ ಬಾಂಬುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ವಿಧಾನವನ್ನು ಕಲಿಸುತ್ತೇನೆ” ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದ. 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿದ್ದ ಅರೋಬಿಂದೊ ಮತ್ತು ಇತರರ ಭಾಷಣಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರಿತನಾಗಿ, ಅವನು ‘ಅನುಶೀಲನ ಸಮಿತಿ’ಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡ. ಈ ಸಂಘಟನೆಯ ಗುರಿ ಕ್ರೂರ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕುವುದಾಗಿತ್ತು. ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರಫುಲ್ಲ ಚಾಕಿ, (ಕೇವಲ 19 ವರ್ಷದವ) ಇವರಿಬ್ಬರೂ 1908ರಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದ ಮುಜಾಫರ್‌ಪುರದಲ್ಲಿ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಯೊಬ್ಬನ ಹತ್ಯೆಯ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿ ಸಫಲರಾಗದೆ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು.

ಮೂಲ: https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/khudiram-bose-life-facts-youngest-freedom-fighter-2644105-2024-12-03
ಚಿತ್ರಕೃಪೆ: ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ

ಭಾರತದ ಮಾಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿದ್ದ ಎಸ್. ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು, 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವೀ ಭಾರತೀಯ ಚಿಂತಕರಲ್ಲೊಬ್ಬರೆಂದು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮವು ದಾರ್ಶನಿಕವಾಗಿ ಸುಸಂಗತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನೈತಿಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಿದರು. ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಕುರಿತ ಅವರ ಆಳವಾದ ವಿದ್ವತ್ತೆಯು, ಅವರನ್ನು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಜಗತ್ತಿನ ನಡುವೆ ಸೇತುಬಂಧದಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಗೀತಾವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಆದರೆ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದೊಂದಿಗೆ ಬರೆದರು.
ಅವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ: “ನಮ್ಮ ಕಾಲಗಳು ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ; ನಮ್ಮ ಚಿಂತನೆಯ ರೀತಿಗಳು, ನಮ್ಮ ಅನುಭವದ ಹಿಂದಿರುವ ನಮ್ಮ ಮಾನಸಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ, ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರ ಕಾಲದಲ್ಲಿದ್ದ ಹಾಗೆಯೇ ಈಗಿಲ್ಲ. ಇಂದು ನಾವು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಸಮಸ್ಯೆಯೆಂದರೆ ಮಾನವಕುಲದ ಸಮನ್ವಯ. ಗೀತೆಯು ಈ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ವಿವಿಧ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಕಾಣುವ ಮತೀಯ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ.”
‘ಸ್ವರಾಜ್ಯ’ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಯ ಈ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಟಾಗೋರ್ ಅವರ ಜೊತೆಗಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಭಾರತದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಧುನಿಕ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.

ಮೂಲ: https://iep.utm.edu/radhakri/
ಚಿತ್ರಕೃಪೆ: ‘ಸ್ವರಾಜ್ಯ’ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆ

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸುಧಾರಕಿ ಅನ್ನಿ ಬೆಸೆಂಟ್ (1847-1933) ಸಮಾಜವಾದ, ಜನನ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಪ್ರಬಲವಾಗಿ ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. ಅವರು ಥಿಯಾಸಫಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿಯೊಂದಿಗೆ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸ್ವರಾಜ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಗೀತೆಯನ್ನು ಅವರು ಎರಡು ಭಾಷಾಂತರಗಳ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಎರಡು ಉಪನ್ಯಾಸ ಸರಣಿಗಳ ಮೂಲಕ ಕೂಲಂಕಷವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಗೀತೆಯ ರಹಸ್ಯ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಪ್ರಚುರಪಡಿಸಲು ಅವರು ಕ್ರೈಸ್ತ ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಪರಿಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡರು.
ಬೆಸೆಂಟ್ ಅವರು ಯೋಗವನ್ನು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ತಾತ್ವಿಕ-ಮತೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿ (ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ) ಚಿತ್ರಿಸದೆ, ಅದನ್ನು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ವಿಧಾನವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದರು. ಗೀತೆಯು “ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರವಾಗಿದೆ, ಇದರರ್ಥ ದೈವಲೀಲೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಾಮರಸ್ಯ, ದಿವ್ಯಚೇತನದೊಂದಿಗೆ ಐಕ್ಯವಾಗುವಿಕೆ, ಪರಮಾತ್ಮನೊಂದಿಗೆ ಸಾಂಗತ್ಯ.” ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರವು “ಆತ್ಮದ ಯುದ್ಧಭೂಮಿ”ಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ, ಅರ್ಜುನನು ಹೊಯ್ದಾಡುವ ಜೀವಾತ್ಮವಾಗಿದ್ದಾನೆ, ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣನು “ಪರಮಾತ್ಮನ ದೇವವಾಣಿ”ಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಗೀತೆಯು ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮದ ಎಲ್ಲ “ಮುಮುಕ್ಷುಗಳಿಗೆ” ಒಂದು ಶಿಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಎಲ್ಲರ ಗುರಿಯೂ ಒಂದೇ ಆಗಿದ್ದರೂ, ಅದನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಮಾರ್ಗಗಳು ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ.

ಮೂಲ: ಏಂಜಲಿಕಾ ಮಲಿನಾರ್, ‘ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ಅನ್‌ವೇಲಿಂಗ್: ಅನ್ನಿ ಬೆಸೆಂಟ್ ಆಂಡ್ ದಿ ಭಗವದ್ಗೀತಾ’, ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಜ್ಯೂರಿಚ್