ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ ଜଣେ ଅନନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲେ। ସେ ୧୮୩୮ ମସିହାରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେ ବଙ୍ଗଳାର ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଶାସନ ଅଧୀନରେ ୩୦ ବର୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ଏହି ସମୟରେ ସେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବଙ୍ଗଳା ଉପନ୍ୟାସ ଲେଖିଥିଲେ, ଯାହାକି ଏକ ବ୍ରିଟିଶ ବିରୋଧୀ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲା । ‘ଆନନ୍ଦ ମଠ’ ଉପନ୍ୟାସରେ ଲିଖିତ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ୍’ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ଲୋକପ୍ରିୟ ଗୀତ ଥିଲା। ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ଏହା ଜାତୀୟ ଗୀତ ରୂପେ ଆଦୃତ ହେଲା । ଏହାର ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ସହିତ ସମାନ ଗୁରୁତ୍ବ ରହିଛି। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ଆମ ପରମ୍ପରା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଲେଖା ଲେଖିଥିଲେ। ବିଡ଼ମ୍ବନାର ବିଷୟ, ସ୍ନାତକ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ସକାଶେ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷା ପରୀକ୍ଷାରେ ପାସ୍ କରିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଗ୍ରେସ୍ ମାର୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିଥିଲା।
କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଜଣେ ମହାନ ଭକ୍ତ ଭାବେ, ସେ “କୃଷ୍ଣଙ୍କ ମାନବ ପ୍ରକୃତି” ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ପାଇଁ ‘କୃଷ୍ଣ ଚରିତ୍ର’ ଲେଖିଥିଲେ। ସେ ଲେଖିଥିଲେ, “ମୋ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ କାଳ୍ପନିକ କାହାଣୀ ତଳେ ଯାହା ଲୁଚି ରହିଛି ତାହା ପବିତ୍ର, କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଭଳି ଏକ ଆଦର୍ଶ ଚରିତ୍ର ଯାହା ମାନବ ଇତିହାସରେ ଅତୁଳନୀୟ।” ‘ଐତିହାସିକ କୃଷ୍ଣ’କୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ପାଇଁ ସେ ଯେଉଁ ପଦ୍ଧତି ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ତାହା ଆଗାମୀ ଗବେଷକଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ନମୁନା ହୋଇଗଲା।
ଉତ୍ସ: “କୃଷ୍ଣ ଚରିତ୍ର,”
ଆଲୋ ସୋମ୍ ଦ୍ୱାରା ଅନୁବାଦିତ
https://www.goodreads.com/book/show/68590649 ରୁ ଚିତ୍ର

୧୮୭୨ ମସିହାରେ କଲିକତାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଅରବିନ୍ଦ ଘୋଷ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣତା ହାସଲ କଲା ପରେ, ସେ ନିଜର ମୂଳ ଆଦର୍ଶ ଖୋଜିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଫେରି ଆସିଥିଲେ। ସେ ବରୋଦା ଗଡ଼ଯାତ ରାଜ୍ୟରେ ସେବା କରିଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ସେ ବିପ୍ଳବୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ୧୯୦୬ ମସିହାରେ ବଙ୍ଗଳା ବିଭାଜନ ପରେ, ସେ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି କଲିକତା ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ବିପ୍ଳବୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରମୁଖ ନେତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ହୋଇଗଲେ। ତାଙ୍କ ଉପରେ ଅନେକ ଥର ମାମଲା ରୁଜୁ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କଠୋର ଜେଲ ଜୀବନ ତାଙ୍କୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅନୁଭବ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ସେ କୁହନ୍ତି, “ମୁଁ ସେହି ଜେଲକୁ ଦେଖିଥିଲି ଯାହା ମୋତେ ଲୋକଙ୍କ ଠାରୁ ଅଲଗା କରିଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ସୁଉଚ୍ଚ କାନ୍ଥ ଦ୍ୱାରା ମୁଁ କାରାବରଣ କରି ନଥିଲି; ନା, ବରଂ ବାସୁଦେବ ମୋତେ ଘେରି ରହିଥିଲେ।”

୧୯୧୦ ମସିହାରେ ସେ ରାଜନୀତିରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତାରେ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିବା ପାଇଁ ପଣ୍ଡିଚେରୀ ଯାଇଥିଲେ। ଗୀତା ଉପରେ ତାଙ୍କର ଲେଖା ‘ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ, ଅଧିଭୌତିକ କିମ୍ବା ବିଶ୍ଲେଷଣାତ୍ମକ’ ନଥିଲା। ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି, “ଆମେ ସାହାଯ୍ୟ ଏବଂ ଜ୍ଞାନାଲୋକ ପାଇଁ ଏହାର ପାଖକୁ ଯାଉଛୁ ଏବଂ ଏହାର ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଓ ଜୀବନ୍ତ ବାର୍ତ୍ତାକୁ ପୃଥକ କରିବା ଆମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ, ଯାହାକୁ ମାନବଜାତି ଏହାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ।”
ଉତ୍ସ: ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ; ‘କାରାଗାର ଜୀବନର କାହାଣୀ’, ‘ଗୀତା ଉପରେ ପ୍ରବନ୍ଧ’

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଗୀତାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶ୍ଳୋକର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଲେଖିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଥିଲା, “ଗୀତା ଏକ ଐତିହାସିକ ପ୍ରବଚନ ନୁହେଁ କି ଏହା ଭାଇ, ବନ୍ଧୁ ଓ ସହୋଦର ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧର ବର୍ଣ୍ଣନା ନୁହେଁ, ବରଂ ଆମ ଭିତରେ ଥିବା ଦୁଇଟି ପ୍ରକୃତି – ଭଲ ଏବଂ ମନ୍ଦ – ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ। ତୁମେ ଏହାର ଯେତେ ଗଭୀରତାକୁ ଯିବ, ସେତେ ଗୂଢ ଅର୍ଥ ପାଇବ ।”

କୌଣସି ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱରେ ଥିବା ସମୟରେ ସର୍ବଦା ନିଜ ବିବେକର ସ୍ୱର ଶୁଣିବାକୁ ସେ ପରାମର୍ଶ ଦେଉଥିଲେ। ସେ ଏହି ସ୍ୱରକୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସହିତ ସମକକ୍ଷ କରିଥିଲେ, “ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ର ହେଉଛି ଆମର ଶରୀର। କୃଷ୍ଣ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ହୃଦୟରେ ବାସ କରୁଥିବା ପ୍ରଭୁ ଯିଏ ସର୍ବଦା ଏକ ଶୁଦ୍ଧ ‘ଚିତ୍ତ’ରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରେରଣାକୁ ଧ୍ଵନିତ କରନ୍ତି ଯେପରି ଏକ କୋଠରୀରେ ଘଣ୍ଟା ଟିକ୍ ଟିକ୍ କରେ। ଯଦି ‘ଚିତ୍ତ’ର ଘଣ୍ଟା ଆତ୍ମ ଶୁଦ୍ଧିର ଚାବି ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ନହୁଏ, ତେବେ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ପ୍ରଭୁ ଯେଉଁଠାରେ ଅଛନ୍ତି ସେଠାରେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ରହିବେ, କିନ୍ତୁ ଟିକ୍ ଟିକ୍ ଆଉ ଶୁଣାଯାଏ ନାହିଁ।”
ଉତ୍ସ: ଏମ୍ କେ ଗାନ୍ଧୀ, “ଭଗବଦ୍ ଗୀତା”

ରାଜାଜୀ(ଯାହାଙ୍କୁ ସ୍ନେହରେ ଏପରି କୁହାଯାଏ) ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ପ୍ରମୁଖ ଜ୍ୟୋତି ଥିଲେ। ସେ ୧୯୪୮-୫୦ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର ଦ୍ୱିତୀୟ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଘୋଷିତ ହୋଇନଥିଲା। ପରେ ସେ ଜଣେ ପ୍ରମୁଖ ବିରୋଧୀ ନେତା ହୋଇଥିଲେ।
ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ ଏବଂ ଗୀତାର ସରଳୀକୃତ ଇଂରାଜୀ ସଂସ୍କରଣ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ମନେ ରଖାଯାଏ, ଯାହା ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରି ହୋଇଛି। ରାଜାଜୀ କିପରି ତାଙ୍କ ଗୀତା ଯୁବପିଢ଼ିଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବ ସେ ବିଷୟରେ ଲେଖିଛନ୍ତି, “(ଏହା) ମୁଖ୍ୟତଃ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପୁସ୍ତିକା ଭାବରେ ଲେଖାଯାଇଛି। ଏହି ଛୋଟ ପୁସ୍ତକଟି ପୁରୁଣା କାହାଣୀରେ ଜଣେ ପିତା ତାଙ୍କ ପୁଅମାନଙ୍କ ସହିତ ଯାହା କରିଥିଲେ ସେହିପରି ଏକ ପ୍ରୟାସ। ସେମାନଙ୍କୁ ନିଜ ବଗିଚାରେ ଗୁପ୍ତ ଧନ ଖୋଜିବାକୁ କୁହାଯାଇଥିଲା। ଶେଷରେ ସୁନା ମିଳିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ପାତ୍ରରେ ଲୁଚାଇ ରଖାଯାଇଥିବା ଧନ ଭାବରେ ନୁହେଁ ବରଂ ପରିଶ୍ରମର ପୁରସ୍କାର ଭାବରେ, ପ୍ରଚୁର ଫସଲ ଭାବରେ। ଲେଖକ ନିଜେ ଯାହା ଲେଖିଛନ୍ତି ସେଥିରେ କିଛି ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଯଦି ପାଠକମାନଙ୍କୁ ଖୋଜିବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦିଆଯାଏ, ତେବେ ଗୀତା, ଆମର ଅମୁଲ୍ୟ ସମ୍ପତ୍ତି, ଯାହା ପ୍ରୟାସୀ ଆତ୍ମା ପାଇଁ ପ୍ରଚୁର ଫଳ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।”
https://www.goodreads.com/book/show/35049196-the-bagavad-gita ରୁ ଚିତ୍ର)

ଲୋକମାନ୍ୟ ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ ତାଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ଲୋକପ୍ରିୟ ନେତା ଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସ୍ଲୋଗାନ “ସ୍ୱରାଜ୍ୟ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର” ଦେଇ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଜାଗ୍ରତ କରିଥିଲେ। ସେ ବେଦ ଏବଂ ଏହାର ଐତିହାସିକତା ଉପରେ ଅନେକ ବିଦ୍ୱାନ ପୁସ୍ତକ ଲେଖିଥିଲେ। ସେ ତ୍ୟାଗ କିମ୍ବା ଭକ୍ତି ଉପରେ କର୍ମ କରିବାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ମରାଠୀରେ ‘ଗୀତା ରହସ୍ୟ’ ଲେଖିଥିଲେ। ସେ କହିଥିଲେ, “ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ କହିବାକୁ ଚାହୁଁଛି ମୋତେ ଭଗବଦ୍ ଗୀତାର ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାକୁ କାହିଁକି ପ୍ରେରଣା ମିଳିଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ବହୁତ ଛୋଟ ଥିଲି, ଘରର ମୁରବୀ ମାନେ ମୋତେ ପ୍ରାୟତଃ କହୁଥିଲେ ଯେ, କଠିନ ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ପ୍ରକୃତ ଦାର୍ଶନିକ ଜୀବନ ପ୍ରତିଦିନର ସାଧାରଣ ଜୀବନ ସହିତ ଅସଙ୍ଗତ। ଜଣେ ଦୁଇ ମାଲିକ, ଜଗତ ଏବଂ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସେବା କରିପାରିବ ନାହିଁ। ସମାଧାନ ପାଇଁ ମୁଁ ନିଜେ ଯେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲି ତାହା ଥିଲା: ମୋର ଧର୍ମ କ’ଣ ଚାହେଁ ଯେ ମୁଁ ପୁରୁଷତ୍ୱର ପୂର୍ଣ୍ଣତା ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବି କିମ୍ବା ସକ୍ଷମ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଏହି ଜଗତକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବି?”
ଉତ୍ସ: https://culturalsamvaad.com/bal-gangadhar-tilak-on-the-gita-rahasya/

ଲାଲ-ବାଲ-ପାଲ(ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ, ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ ଏବଂ ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ) ସ୍ଵାଧୀନତା ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ। ଏହା ଏପରି ଏକ ଯୁଗରେ ଥିଲା ଯେତେବେଳେ ଅଧିକାଂଶ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ନେତା ବ୍ରିଟିଶ ମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସହଯୋଗପୂର୍ଣ୍ଣ ମନୋଭାବ ରଖିଥିଲେ। ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ସାଇମନ କମିଶନଙ୍କ ଆଗମନକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିବା ସମୟରେ ରାୟଙ୍କ ଲାଠି ଚାର୍ଜରେ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା। ଏହା ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ମଧ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣା ଥିଲା। ସେ ଚିନ୍ତିତ ଥିଲେ ଯେ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମଭୂମି ପଞ୍ଜାବରେ ଅଣ-ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଜୀବନର ଅଯଥା ବିଶ୍ଳେଷଣ ଉତ୍ତେଜନା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ସେ ଏପରି ସନ୍ଦେହକୁ ଦୂର କରିବା ନିମନ୍ତେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଜୀବନ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି ଉର୍ଦ୍ଦୁ ପୁସ୍ତକ ‘ଯୋଗୀରାଜ କୃଷ୍ଣ’ ଲେଖିଥିଲେ।

ହସରତ ମୋହାନୀ ଜଣେ ଅସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲେ । ଅନେକ ସଫଳତା ସତ୍ତ୍ୱେ ତାଙ୍କୁ ମନେ ରଖାଯାଇ ନଥିଲା । ସେ ଜଣେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଥିଲେ, ଅନେକ ତାଙ୍କୁ ‘ଇନକିଲାବ୍ ଜିନ୍ଦାବାଦ୍’ ସ୍ଲୋଗାନ୍ ର ଶ୍ରେୟ ଦିଅନ୍ତି। ଭାରତୀୟ ଦଳର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ସଦସ୍ୟ ଭାବେ ସେ ଜଣେ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଥିଲେ । ସେ ‘ମୌଲାନା’ ଉପାଧି ସହିତ ଜଣେ ସୁଫି ମୁସଲିମ ବିଦ୍ୱାନ ଥିଲେ। ସେ ସମ୍ବିଧାନ ସଭାର ଜଣେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ କି ଜିନ୍ନାଙ୍କ ବିଧାନସଭା ବର୍ଜନ କରିବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ବିଭାଜନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ।

ସେ ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଏବଂ ଅବଧିର ମିଶ୍ରଣରେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଭକ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ କବିତା ମଧ୍ୟ ଲେଖିଥିଲେ ଯାହାକୁ ସେ ଭାଷା ବୋଲି କହିଥିଲେ। ଏଥିରେ, ସେ ରହିମଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଗଙ୍ଗା ଯମୁନା ଅଞ୍ଚଳର ମୁସଲିମ ଭକ୍ତି କବିମାନଙ୍କ ପଦାଙ୍କ ଅନୁସରଣ କରୁଥିଲେ।

ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି, “କୁଚ୍ଛ ହମ୍ କୋ ଭି ଆତା ହୋ କି ଏ ହଜରତ୍-ଇ-କ୍ରିଷ୍ଣ, ଇକଲିମ୍-ଇ-ଇସ୍କ୍ ଆପ କେ ଜ଼େର୍-ଇ-କଦମ୍ ହୈ ଖାସ୍, ହସରତ୍ କି ଭି କୁବୁଲ୍ ହୋ ମଥୁରା ମେ ହାଜ଼ିରି, ସୁନତେ ହେ ଆଶିକୋ ପେ ତୁହ୍ମାରା କରମ୍ ହୈ ଖାସ୍ ଅର୍ଥାତ୍ “ପୂଜ୍ୟ କୃଷ୍ଣ, ମୋତେ ମଧ୍ୟ କିଛି ଦିଅ, କାରଣ ତୁମର ପାଦ ତଳେ ସମଗ୍ର ପ୍ରେମର ଭଣ୍ଡାର ଅଛି। ତୁମେ ହସରତଙ୍କ ମଥୁରାରେ ଉପସ୍ଥିତିକୁ ଗ୍ରହଣ କର – ମୁଁ ଶୁଣିଛି ତୁମେ ସମସ୍ତ ପ୍ରେମିକଙ୍କ ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଦୟାଳୁ।”

ଉଇକିମିଡ଼ିଆ ପ୍ରତିଛବି ୧୯୪୯ ରେ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ସହ ହସରତ ମୋହାନୀଙ୍କୁ ଦର୍ଶାଏ |
ଉତ୍ସ: ସି ଏମ୍ ନଇମ୍, ‘କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭଲ ପାଉଥିବା ମୌଲାନା’, EPW ଏପ୍ରିଲ୍ ୨୦୧୩ |

ଲୋହିଆ ସମାଜବାଦର ଏକ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କରଣ ବିକଶିତ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଜାତିଗତ ପକ୍ଷପାତ ଦୂର କରିବାର ଚିନ୍ତାଧାରା ସହିତ ଆର୍ଥିକ ସମାନତାକୁ ଯୋଡ଼ିଥିଲା। ସେ ଉତ୍ତର ଭାରତର ପଛୁଆ ବର୍ଗର ନେତାମାନଙ୍କ ପ୍ରେରଣା ପାଲଟିଥିଲେ। ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ସେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ମଧ୍ୟରେ ସମାଜବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀର ଅଂଶ ଥିଲେ। ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ, ସେମାନେ କଂଗ୍ରେସ ଛାଡି ନେହେରୁଙ୍କ ବିରୋଧୀ ଦଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ।
ଯଦିଓ ସେ ଜଣେ ନାସ୍ତିକ ଥିଲେ, ସେ କେବେବି ପରମ୍ପରାର ପ୍ରଭାବକୁ କମ୍ ମନେ କରିନଥିଲେ। ସେ ସଂସ୍କୃତିକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିନଥିଲେ। ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି, “ରାମ, କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ଶିବ ହେଉଛନ୍ତି ଭାରତର ସିଦ୍ଧତାର ତିନୋଟି ମହାନ ସ୍ୱପ୍ନ। ରାମ ହେଉଛନ୍ତି ସୀମିତ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ସିଦ୍ଧତା, ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ଅଣ-ପରିମାଣୀୟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ଶିବ, କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟେକେ ସିଦ୍ଧ। ଜଣେ ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କ ତୁଳନାରେ କମ୍ କିମ୍ବା ଅଧିକ ସିଦ୍ଧ ହେବାର କୌଣସି ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ନାହିଁ। ସିଦ୍ଧତା କେବଳ ଗୁଣର ପ୍ରକାର କିମ୍ବା ବର୍ଗ ଜାଣେ। ପ୍ରତ୍ୟେକେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜୀବନର ନିଜସ୍ୱ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସହିତ ମେଳ ଖାଉଥିବା ସିଦ୍ଧତାର ବର୍ଗ ଚୟନ କରିପାରିବେ।”
ଚିତ୍ରଟି ଲୋହିଆଙ୍କୁ ଜଣେ ଯୁବ ଭାରତ ରତ୍ନ କର୍ପୂରୀ ଠାକୁରଙ୍କ ସହିତ ଦେଖାଉଛି।
ଉତ୍ସ: ‘ରାମ, କୃଷ୍ଣ, ଶିବ’, lohiatoday.com
https://thebiharmail.com/bihar-state-govt-recommends-dr-ram-manohar-lohiya-and-karpoori-thakur-name-for-bharat-ratna/

ଭଗବଦ୍ ଗୀତା ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ସାଥୀ ଥିଲେ। ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ଗୁରୁ ରାମକୃଷ୍ଣ କହୁଥିଲେ ଯେ “ଗୀତା, ଗୀତା ଗୀତା ଗୀତା…” ଶବ୍ଦଟି ପୁନରାବୃତ୍ତି କରି ଗୀତାର ମୂଳ ଅର୍ଥ ବୁଝିପାରିବେ, ଏବଂ ଯେତେବେଳେ ଏହା ସମାପ୍ତ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ଜଣେ ନିଜକୁ “ତା-ଗୀ-ତା-ଗୀ-ତା-ଗୀ…” ଉଚ୍ଚାରଣ କରୁଥିବାର ପାଏ।
“ତାଗ୍/ତ୍ୟାଗ” (ବଙ୍ଗାଳୀ: ত্যাগ, “তগ” ধাতু) ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ “ତ୍ୟାଗ” ବା “ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁକିଛି ପରିତ୍ୟାଗ କରନ୍ତି।” ରାମକୃଷ୍ଣ କହିଥିଲେ, ଗୀତା ଆମକୁ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର ଏବଂ ତ୍ୟାଗୀ ହେବାକୁ ଶିଖାଏ।

ଉତ୍ସ: https://vivekavani.com/swami-vivekananda-bhagavad-gita/
ଉଇକିମିଡ଼ିଆରୁ ଚିତ୍ର

ସେ ହୁଏତ ବଳିଦାନ ଦେଇଥିବା ସର୍ବ କନିଷ୍ଠ ବିପ୍ଳବୀ ଥିଲେ। ଖୁଦୀରାମ ବୋଷ୍ ଙ୍କୁ ଫାଶୀ ଦିଆଯିବା ସମୟରେ ତାଙ୍କ ବୟସ ମାତ୍ର ୧୮ ବର୍ଷ ଥିଲା। ତାଙ୍କ ମୁହଁରେ ହସ ଥିଲା ଏବଂ ତାଙ୍କ ହାତରେ ଭଗବଦ୍ ଗୀତା ଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ବିଚାରପତି ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଦୋଷ ବିଷୟରେ ପଚାରିଲେ, ସେ ହସି ହସି ଉତ୍ତର ଦେଲେ, “ଯଦି ଆପଣ ମୋତେ ଅନୁମତି ଦିଅନ୍ତି, ତେବେ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ ବୋମା ତିଆରି କରିବା ଶିଖାଇ ପାରିବି।” ସେ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଅରବିନ୍ଦ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଭାଷଣ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ସେମାନଙ୍କର ‘ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି’ ରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଯାହା ଅତ୍ୟାଚାରୀ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଥିଲା । ୧୯୦୮ ମସିହାରେ ବିହାରର ମୁଜାଫରପୁରରେ ଜଣେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଜୀବନ ନେବାର ଏକ ବିଫଳ ପ୍ରୟାସ ପରେ ବୋଷ୍ ଏବଂ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚାକି (ଏହା ମଧ୍ୟ କେବଳ ୧୯ ବର୍ଷ ବୟସରେ) ଧରାପଡିଥିଲେ।

ଉତ୍ସ: https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/khudiram-bose-life-facts-youngest-freedom-fighter-2644105-2024-12-03
ଉଇକିମିଡ଼ିଆରୁ ଚିତ୍ର

ଭାରତର ପୂର୍ବତନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ଏସ୍ ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସବୁଠାରୁ ସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାରତୀୟ ଚିନ୍ତାନାୟକ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା। ସେ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ଦାର୍ଶନିକ ଭାବରେ ସୁସଙ୍ଗତ ଏବଂ ନୀତିଗତ ଭାବରେ ସମ୍ଭବ। ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ପରମ୍ପରା ବିଷୟରେ ତାଙ୍କର ବ୍ୟାପକ ଜ୍ଞାନ ତାଙ୍କୁ ଭାରତ ଏବଂ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସେତୁ ନିର୍ମାତା କରିଥିଲା। ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍ ଗୀତା ଉପରେ ତାଙ୍କର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଶୈଳୀ କିନ୍ତୁ ଆଧୁନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସହ ଲେଖିଥିଲେ।

ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି, “ଆମର ସମୟ ଭିନ୍ନ; ଆମର ଚିନ୍ତା କରିବାର ଅଭ୍ୟାସ, ମାନସିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଯାହା ସହିତ ଆମେ ଆମର ଅଭିଜ୍ଞତାକୁ ଜଡିତ କରୁ, ତାହା ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଟୀକାକାରଙ୍କ ପରି ସମାନ ନୁହେଁ। ଆଜି ଆମ ସାମ୍ନାରେ ଥିବା ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ମାନବଜାତିର ମିଳନ। ଗୀତା ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଉପଯୁକ୍ତ, କାରଣ ଏହା ଧାର୍ମିକ ଚେତନାର ବିବିଧ ଏବଂ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବିରୋଧୀ ରୂପଗୁଡ଼ିକୁ ମିଳାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ।”

ସ୍ୱରାଜ୍ୟର ଚିତ୍ରରେ ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣନ୍ ଙ୍କୁ ଭାରତର ମହାନ ଆଧୁନିକ ଦାର୍ଶନିକ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ସହିତ ଦର୍ଶାଯାଇଛି।

ଉତ୍ସ: https://iep.utm.edu/radhakri/
ସ୍ୱରାଜ୍ୟ ପତ୍ରିକାରୁ ଚିତ୍ର

ବ୍ରିଟିଶ ସଂସ୍କାରକ ଆନି ବେସାନ୍ତ (୧୮୪୭-୧୯୩୩) ସମାଜବାଦ, ଜନ୍ମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, ବାଣିଜ୍ୟ ସଂଘ ଏବଂ ମହିଳାଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ। ସେ ବ୍ରହ୍ମବିଦ୍ୟା ସମାଜ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ, ଏବଂ ସେ ଗୃହ ନିୟମ ଲିଗ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ସେ ଦୁଇଟି ଅନୁବାଦ ଏବଂ ଦୁଇଟି ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ଶୃଙ୍ଖଳା ମାଧ୍ୟମରେ ଗୀତା ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିଥିଲେ। ସେ ଗୀତାର ଗୁପ୍ତ ବାର୍ତ୍ତାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ପାଇଁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରରୁ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ଯାହାକୁ ଉନ୍ମୋଚିତ କରିବାକୁ ପଡିବ।
ବେସାନ୍ତ ଯୋଗକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦାର୍ଶନିକ-ଧାର୍ମିକ ପରମ୍ପରା ଭାବରେ ନୁହେଁ (ଯେପରି ଏହାକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ) ବରଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶର ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ପଦ୍ଧତି ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି। ଗୀତା ହେଉଛି “ଯୋଗର ଶାସ୍ତ୍ର ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଦିବ୍ୟ ନିୟମ ସହିତ ସମନ୍ୱୟ, ଦିବ୍ୟ ଜୀବନ ସହିତ ଏକ ହେବା, ସର୍ବୋପରି ଆତ୍ମା ସହିତ ସମନ୍ୱୟ।” କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ହେଉଛି “ଆତ୍ମାର ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ର”, ଅର୍ଜୁନ ହେଉଛନ୍ତି ସଂଘର୍ଷମୟ ଆତ୍ମା ଏବଂ କୃଷ୍ଣ “ଆତ୍ମାର ପ୍ରତିଲିପି” । ଗୀତା ସମସ୍ତ “ଆକାଂକ୍ଷିତ ଆତ୍ମା” ପାଇଁ ଏକ ଶିକ୍ଷା ଯାହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମାନ କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ଭିନ୍ନ ଭାବରେ ଆଭିମୁଖ୍ୟ କରନ୍ତି।
ଉତ୍ସ: ଆଞ୍ଜେଲିକା ମାଲିନାର, ‘ଦି ଗ୍ରେଟ୍ ଅନଭେଲିଂ: ଆନି ବେସାନ୍ତ ଏବଂ ଭଗବଦ୍ ଗୀତା’, ଜୁରିଚ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ